Ἅγιος Νεκτάριος: δάσκαλος τῆς Ρωμιοσύνης

 Τιμᾶ καὶ γεραίρει ἡ Ἐκκλησία μας, στὶς 9 Νοεμβρίου κάθε ἔτους, τὴν μνήμη τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, ἑνὸς ἀπὸ τοὺς πιὸ ἀγαπητοὺς ἁγίους του ὀρθόδοξου λαοῦ μας. Τὸν ἀγαπᾶμε καὶ τὸν εὐλαβούμαστε καὶ ἐμεῖς οἱ δάσκαλοι, ὅσοι πιστεύουμε στὸν Σωτήρα Χριστό μας, γιατί ὁ ἅγιος ὑπῆρξε καὶ δάσκαλος.

Γύρω στὸ 1866 περίπου, ὁ 20χρονος τότε Ἀναστάσιος, φεύγει ἀπὸ τὴν Πόλη καὶ πηγαίνει στὴν τουρκοκρατούμενη Χίο. Ἡ εὐρεία του μόρφωση, ἡ ὁλοκάρδιος ἀγάπη καὶ τὸ ἦθος του, ἐκτιμήθηκαν καὶ ἀναλαμβάνει καθήκοντα διδασκάλου στὸ χωριὸ Λιθί. Ἐπὶ μία δεκαετία τὸ μυροβόλο καὶ γόνιμο ἀποτύπωμά του, μένει ἀνεξίτηλο στὶς καρδιὲς τῶν κατοίκων καὶ μαθητῶν του. Μαθητής του καὶ μετέπειτα καθηγητὴς τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Τιμίου Σταυροῦ Ἱεροσολύμων, Ι. Νεομονιτάκης, θὰ γράψει: «Κατὰ τὸ ἔτος 1879, εἰς Χίον, ὑπῆρξε διδάσκαλος τῶν πρώτων γραμμάτων μου. Τὸν ἐνθυμοῦμαι τότε ὡς ἁπλοῦν ρασοφόρον Νεκτάριον Κεφαλᾶν τῆς Νέας Μονῆς τῆς Χίου, ἀσκητικὸν καὶ εὐσεβῆ, λάμποντα μὲ τὴν ἁγιότητα τοῦ βίου καὶ τὸν ζῆλον τοῦ ἀληθοῦς χριστιανοῦ». («Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος Πενταπόλεως», Στ. Καλκανδῆ, σελ. 105).

. . . –  . – .Ὁ ἅγιος διετέλεσε σχολάρχης, διευθυντὴς τῆς Ριζαρείου Σχολῆς. Νὰ παραθέσω τὸ ἐκπληκτικὸ ἐπεισόδιο ποὺ συνέβη στὴν σχολή του καὶ τὴν διαχείρισή του ἀπὸ τὸν ἅγιο. Κάποτε μία ὁμάδα τελειοφοίτων διαπληκτίστηκε, ἔφτασαν καὶ σὲ γρονθοκοπήματα. Τὸ μαθαίνει ὁ ἅγιος. Καὶ ἰδοὺ τὸ ἀνεπανάληπτο καὶ αἰώνιο παράδειγμα, σὲ δασκάλους καὶ διευθυντὲς σχολείων, ἀντιμετώπισης τῆς ἐνδοσχολικῆς βίας, τοῦ κακῶς λεγόμενου σήμερα «bullying», ποὺ ἔχει λάβει διαστάσεις ἐπιδημίας. Ἀντὶ γιὰ φωνές, τιμωρίες, τσιρίδες καὶ κλήτευση γονέων, ὁ Πατὴρ τῆς Ἐκκλησίας μας, ἐπιβάλλει τὸ παρακάτω πρωτοφανές, ἀξιοθαύμαστο καὶ χριστομίμητο: «Αὐτὰ ποὺ κάνατε μὲ λυποῦν καὶ μὲ ἀναγκάζουν νὰ τιμωρήσω τὸν ἑαυτό μου. Ἀπὸ σήμερα τὸ μεσημέρι νὰ εἰδοποιηθεῖ ὁ μάγειρας, νὰ μὴν μοῦ ἀποστέλλει φαγητό, ἐπὶ τρεῖς ἡμέρες. Τὴν ὥρα τοῦ φαγητοῦ θὰ προσεύχομαι γιὰ τὴν ἀνωμαλία. Μάλιστα. Μὲ λυποῦν παιδιά μου, μὲ λυποῦν… σεῖς οἱ αὐριανοὶ λειτουργοὶ τοῦ Ὑψίστου! Πηγαίνετε καὶ εἴθε ὁ Κύριος νὰ ἀποστείλει ἔλεος καὶ φωτισμό, εἴθε νὰ σᾶς συγχωρήσει. Πηγαίνετε καὶ παρακαλῶ μέχρι τῆς μεσημβρίας νὰ ἔχετε συμφιλιωθεῖ». ( «Ὁ ἅγιος τοῦ αἰώνας μας», Σ. Χονδρόπουλου, σελ.114, ἐκδ. «Καινούργια Γῆ). Ἔκτοτε οὐδεὶς σπουδαστὴς δημιούργησε πρόβλημα, γιατί ἤξερε ὅτι θὰ τὴν πληρώσει… ὁ ἅγιος σχολάρχης του. Τί νὰ πεῖ κανεὶς ἐνώπιον τέτοιου μεγαλείου!!
. . . –  . – .Σκέφτομαι, ἑκατὸ χρόνια ἔκλεισαν φέτος ἀπὸ τὴν ὁσιακὴ κοίμηση τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου. Ἂν εἴχαμε ὑπουργὸ Παιδείας μὲ ὀρθόδοξο φρόνημα, θὰ ἀφιέρωνε τὸ ἔτος στὴν μνήμη τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου. Θὰ ἀποστελλόταν καὶ ἕνα εὐσύνοπτο συναξάρι τοῦ ἁγίου στὰ σχολεῖα, στὸ ὁποῖο θὰ ἀναδεικνυόταν ὁ δάσκαλος καὶ σχολάρχης ἅγιος. Ἔχει ποὺ ἔχει μαυρίσει ἡ ψυχὴ δασκάλων, μαθητῶν καὶ τῶν γονιῶν τους μὲ τοὺς ἐγκλεισμοὺς καὶ τὶς συνεχεῖς ἀπειλὲς γιὰ νὰ «φοροῦν τὴν μάσκα». Πόσο παρήγορος θὰ ἦταν ὁ βίος καὶ ἡ πολιτεία του, ἡ ὅλο καλοσύνη, ἀγάπη καὶ φιλανθρωπία παιδαγωγία του. (Καὶ εἶναι ἐντελῶς ἀπαράδεκτο νὰ κατεβάζει κάποιος μικρὸς μαθητὴς τὴν μάσκα, γιὰ νὰ ἀναπνεύσει σὰν ἄνθρωπος καὶ ὁ καιροφυλακτῶν δάσκαλος νὰ πέφτει πάνω του νὰ τὸν κατασπαράξει μὲ οὐρλιαχτὰ καὶ κραυγὲς ἐμμονικές. Τὸ ἔχω ξαναγράψει εἴμαστε δάσκαλοι καὶ ὄχι λοιμωξιολόγοι ἢ χειρότερα… Εὐαγγελάτοι. Αὐτὴ ἡ ἱστορία θὰ ἀφήσει σκιὲς στὴν συμπεριφορὰ τῶν παιδιῶν).
. . . –  . – .Νὰ κλείσω μὲ τὸ ἐκπληκτικὸ ἐπεισόδιο ἀπὸ τὴν ζωὴ τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου, ποὺ εἶχα σημειώσει σὲ παλαιότερο ἄρθρο μου, μὲ τίτλο «Ἅγιος Νεκτάριος καὶ Παῦλος Μελᾶς».
. . . –  . – .Στὸ παλιό, καλὸ λεξικὸ τοῦ «ΗΛΙΟΥ», στὸ λῆμμα «Μελᾶς», διαβάζουμε σὲ τοῦτα τὰ κομψὰ ἑλληνικά: «Μεγάλη ἀρχοντικὴ οἰκογένεια τῶν Ἰωαννίνων, τῆς ὁποίας πλεῖστα μέλη διεκρίθησαν εἰς τὰ γράμματα καὶ τὰς ἐπιστήμας, εἰς τὸν στρατὸ τὴν πολιτικὴν καὶ τὴν διπλωματίαν, σημαντικὰς δὲ ἐθνικὰς ὑπηρεσίας παρέσχον εἰς τὴν πατρίδα πολὺ πρὸς τῆς ἐκρήξεως τοῦ Ἱεροῦ Ἀγῶνος, κατ’ αὐτόν, καὶ μετὰ τὴν ἀποκατάστασιν τοῦ κράτους». Ἀρχοντικὴ οἰκογένεια, ὄχι γιατί εἶχε μεγάλη οἰκονομικὴ ἐπιφάνεια, ἀλλὰ διότι τὰ μέλη της «παρέσχον σημαντικὰς ἐθνικὰς ὑπηρεσίας». Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ οἱ παλιὲς ἀρχοντικὲς οἰκογένειες, ἁμιλλῶνται ποιὰ θὰ εὐεργετήσει περισσότερο τὴν πατρίδα. Τῷ καιρῷ ἐτούτῳ οἱ ἀρχοντοχωριάτες, οἱ νεόπλουτοι σαλταδόροι καὶ δανειοσυντήρητοι διαγωνίζονται γιὰ τὸ ποιὸς θὰ προξενήσει μεγαλύτερη ζημιὰ στὴν πατρίδα. Οἱ Μελάδες καὶ ὅλες οἱ οἰκογένειες τῶν ἐθνικῶν εὐεργετῶν ἦταν ἀρχοντάνθρωποι, ἔτσι ὀνομάζει ὁ λαός μας τοὺς γενναιόδωρους, τοὺς ἀνοιχτόκαρδους, τοὺς φιλότιμους. Ἀρχονταρίκι ὀνομάζεται στὰ μοναστήρια ἡ αἴθουσα ὑποδοχῆς καὶ φιλοξενίας τῶν προσκυνητῶν, γιατί καὶ ἡ Ἐκκλησία μας μᾶς θέλει ἀρχοντάνθρωπους καὶ ὄχι μίζερα, οἰκτρόβια καὶ ἀξιολύπητα ἀνθρωπάρια. («Ὅ,τι καὶ νὰ κάνουμε, ταπείνωση – ἀγάπη – ἀρχοντιά, χρειάζεται», ἔλεγε καὶ ξανάλεγε ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης). Ὁ Παῦλος Μελᾶς ὀνομάστηκε Παῦλος, καὶ ὄχι Γεώργιος ὅπως ἔλεγαν τὸν παππού του, πρὸς τιμὴν τοῦ ἀδελφοῦ του παπποῦ του, Παύλου, ὁ ὁποῖος ὑπηρετοῦσε στὰ τάγματα τῶν Σουλιωτῶν ὑπὸ τὸν Μάρκο Μπότσαρη καὶ «ἔπεσε» ἡρωικῶς μαχόμενος κατὰ τὴν ἁγιασμένη Ἔξοδο τοῦ Μεσολογγίου. Μὲ τέτοιο ὄνομα πῶς νὰ μὴν ἔχει ἡρωικό, λεβέντικο θάνατο ὁ ἀετὸς τῆς Μακεδονίας μας;
. . . –  . – .Πατέρας τοῦ Παύλου Μελᾶ ἦταν ὁ Μιχαὴλ (Μίκης) Μελᾶς, ἄνθρωπος καλλιεργημένος, μὲ φιλοπατρία, ποὺ διετέλεσε ἀπὸ τὸ 1891 ὣς τὸ 1894 καὶ δήμαρχος Ἀθηνῶν. (Ἀδελφός του ἦταν ὁ περίφημος Λέων Μελᾶς, ποὺ ἔγραψε τὸν «Γεροστάθη», βιβλίο ποὺ γαλούχησε γενιὲς Ἑλληνοπαίδων, οἱ ὁποῖες ἀργότερα ἀπελευθέρωναν πατρίδες σκλαβωμένες).

. . . –  . – .Ἦταν γύρω στὸ 1890, ποὺ ὁ κατασυκοφαντημένος στὴν Αἴγυπτο, Ἅγιος Νεκτάριος, ἔρχεται στὴν Ἀθήνα. Ζητᾶ θέση, ὄχι ἀρχιερέως, ἀλλὰ ἁπλοῦ ἱεροκήρυκα, χωρὶς μισθό. Συναντοῦσε -ποιός;- πόρτες κλειστὲς καὶ ὑποσχέσεις. Ντρεπόταν ὁ ἅγιος, τὸν συντηροῦσε μία ἁπλὴ γριούλα. «Ἀδερφέ μου», γράφει στὸν ἀδερφό του Χαράλαμπο στὴ Χίο, «ἀναγκάζομαι μετὰ πόνου καὶ δακρύων νὰ σὲ ἐνοχλήσω εὑρισκόμενος ἐν Ἀθήναις, ἐν ἡμέραις χαλεπαῖς, περιφρονημένος καὶ ἐμπαιζόμενος παρὰ τῶν ἰσχυρῶν…». (Καὶ μὲς στοὺς ἰσχυροὺς ἦταν καὶ ἡ τότε ἐκκλησιαστικὴ ἡγεσία). Καταφεύγει στὸν ὑπουργὸ -μετὰ ἀπὸ εἴκοσι ἀπόπειρες – «Ἐκκλησιαστικῶν καὶ Παιδείας». Τοῦ ἀρνήθηκε τὴν θέση ἱεροκήρυκα, διότι «ἐτύγχανε ἀλλοδαπὸς» καὶ «ἐστερεῖτο τῆς ἑλληνικῆς ὑπηκοότητος». «Ἀπόμεινε πελιδνός», διαβάζουμε στὸ ἀπαράμιλλο βιβλίο τοῦ μακαριστοῦ Σώτου Χονδρόπουλου.

. . . –  . – .Κατεβαίνοντας τὶς σκάλες τοῦ ὑπουργείου ὁ ἅγιος Ἱεράρχης, μὲ μάτια βουρκωμένα, συναντᾶ ἕναν ὀνομαστὸ ἄρχοντα. Ἦταν ὁ Μιχαὴλ Μελᾶς, ὁ πατέρας τοῦ Παύλου. Ὁ Μελᾶς βλέπει τὴν σεβάσμια μορφὴ τοῦ Ἁγίου, ἀντιλαμβάνεται τὴν λύπη του. Μαθαίνει τί συνέβη καὶ τοῦ ζητᾶ νὰ τὸν ἀκολουθήσει στὸν ὑπουργό. Καὶ σὲ λίγο ὁ ὑπουργὸς ὑπέγραφε τὸν διορισμὸ τοῦ Ἁγίου ὡς ἱεροκήρυκος στὸ νομὸ Εὐβοίας. «Ἅγιο ρουσφέτι», ἂς μοῦ ἐπιτραπεῖ ἡ φράση, ἀπὸ ἕναν ἄνθρωπο ποὺ σὲ λίγα χρόνια ὁ πρωτογιός του ἔγραψε τὸν πρόλογο στὸ ἀθάνατο βιβλίο «Μαρτύρων καὶ Ἡρώων αἷμα» γιὰ τὴ λευτεριὰ τῆς Μακεδονίας μας.
. . –  . – .Ὡραία σκηνή! Μεγαλοπρεπής! νὰ κουβεντιάζουν ὁ Ἅγιος Νεκτάριος καὶ ὁ Μιχαὴλ Μελᾶς. Τὸ Γένος καὶ ἡ Ἐκκλησία του. Μὲ τὴν εὐχὴ τοῦ Ἁγίου Νεκταρίου καὶ τὸ αἷμα τοῦ Παύλου Μελᾶ σώθηκε τότε, ἡ Μακεδονία μας…

Δημήτρης Νατσιὸς, δάσκαλος-Κιλκὶς

antibaro.gr