Κυριακή 21 Νοεμβρίου 2021

«Η Παναγία ενώνει τις δύο Διαθήκες»

Στα Άγια των Αγίων του Ναού εισόδευσε η «Αγία Αγίων μείζων», η υπό των Προφητών προκηρυχθείσα αληθινή σκηνή του Θεού, ο έμψυχος και θεοχώρητος ναός. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για την Παναγία, θα διατρέξουμε την Αγία Γραφή από το Α ως το Ω. Πίσω απ’ τα μεγάλα συγκλονιστικά γεγονότα της Ιεράς Ιστορίας, απ’ αρχής κτίσεως μέχρι τέλους του κόσμου, ιχνογραφείται η υπέροχα διακριτική μορφή της Παρθένου.

Αφότου ο Θεός προαγγέλλει στους Πρωτοπλάστους ότι ο απόγονος της γυναικός θα συντρίψει την κεφαλή του όφεως(Γεν. 3, 15), μέχρις ότου εμφανίζεται η «εν γαστρί έχουσα» γυνή, η «περιβεβλημένη τον ήλιον», που γεννά «υιόν άρρενα» για να ποιμάνει «πάντα τα έθνη εν ράβδωσιδηρά» (Αποκ. κεφ. 12), ο λόγος αφορά πάντα την αγνή Θεομήτορα. Μιλούν γι’ αυτήν όλες οι γενιές των ανθρώπων, γιατί ήταν η μόνη απ’ όλες τις γενιές που εκλέχτηκε για κατοικητήριο του Θεού. Την προκατήγγειλαν«άνωθεν οι Προφήται», αποδίδοντας πάμπολλες προεικονίσεις στο πάνσεπτο πρόσωπό της. Γι’ αυτό και στην υμνολογία των Εισοδίων ονομάζεται «των Προφητών το κήρυγμα, Αποστόλων δόξα και Μαρτύρων καύχημα».

Έτσι στο πρόσωπό της αποδεικνύεται μία, ενιαία και αδιαίρετη η Αγία Γραφή, όπου αποκαλύπτεται η σταθερή βούληση του Θεού για πλήρη, οριστική αποκατάσταση του ανθρώπου και της όλης δημιουργίας. Για την πραγματοποίηση της θείας βουλής, απ’ αρχής «έως άρτι εργάζεται» συνεχώς ο Θεός, ξεδιπλώνοντας με τον δικό του ρυθμό το ενιαίο και μοναδικό του σχέδιο για τη σωτηρία του κόσμου. Μετά τον Χριστό, η Παρθένος αποτελεί τον αδιάρρηκτο κρίκο που διασφαλίζει αυτή την εσωτερική ενότητα της θείας Γραφής, τον ουσιαστικό σύνδεσμο και την οργανική συνέχεια των δύο Διαθηκών, αφού εκπληρώνονται στο πρόσωπό της όλες οι εξαγγελίες των Προφητών.

Συνεπώς, η διαίρεση της μιας Αγίας Γραφής σε Παλαιά και Καινή Διαθήκη είναι συμβατική, μεθοδολογική, για τη δική μας διευκόλυνση και μόνο. Στην πράξη η Θεία Οικονομία, με κομβικό σημείο την ενανθρώπηση του Χριστού, δεν διακόπτεται πουθενά. Ξεκινά από το «εν αρχή» της δημιουργίας και συνεχίζεται μέχρι το τελευταίο σάλπισμα «εν τη εσχάτη ημέρα».

Υπό την ασφαλή καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος, η Εκκλησία κατανοεί, ερμηνεύει, βλέπει και αποκαλύπτει το αληθινό περιεχόμενο της Ιεράς Ιστορίας. Κατέχει εσαεί το χάρισμα που της δόθηκε μετά την Ανάσταση, με τη διάνοιξη του νου των μαθητών «του συνιέναι τας Γραφάς». Έλαβε, μόνο αυτή, τον φωτισμό να εννοεί την Αγία Γραφή. Τότε για πρώτη φορά «τα γεγραμμένα εν τω νόμω Μωυσέως και προφήταις και ψαλμοίς» περί του Χριστού κατανοήθηκαν όλα πεντακάθαρα (Λουκ24, 44-45). Μόνο η Εκκλησία συνεπώς δίνει σφαιρική, αλλά και ασφαλή θεώρηση για κάθε ιερό γεγονός που υλοποιείται (πάντοτε) εν τόπω και χρόνω. Το ανιχνεύει από τη στιγμή που προσημαίνεται, έστω και αμυδρά, στο μακρινό παρελθόν, μέχρι την πλήρη του φανέρωση κατά την ανέλιξη του θείου σχεδίου, επισημαίνοντας και τη βαρύνουσα σημασία που συνήθως κέκτηται προεκτεινόμενο έως τα έσχατα. Μέσα στην απέραντη αυτή διαχρονία διαφαίνεται τόσο η σταθερή και αμετάβλητη βούληση του Θεού, όσο και το αδιάσπαστο και ενιαίο της Αγίας Γραφής (βλ. και ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 427, Φεβρ. 2019).

Μόνο η Εκκλησία λοιπόν μπορεί να κατανοήσει αληθινά και το υπέρλαμπρο πρόσωπο της σεπτής Θεομήτορος, γι’ αυτό και την ανυμνεί με ιδιαίτερη έξαρση: «Όντως ανωτέρα πάντων υπάρχεις, Παρθένε αγνή»! 

του πατρός Δημητρίου Μπόκου

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 436, Νοε. 2019)

Ι. Ναός Αγ. Βασιλείου, 481 00 Πρέβεζα

Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2021

«Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς»

Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων

Από Θανάσης Ν. Παπαθανασίου

Στις 15 Νοεμβρίου για τους πιστούς ξεκινά η πορεία προς τα Χριστούγεννα. Κι επειδή "πορεία προς" σημαίνει πως δεν είσαι φτασμένος, αλλά κινείσαι προς τον αγαπημένο σου, γλέντι δεν θα κάνεις μέχρι να σμίξετε. Άρα, μέχρι τότε νηστεία!
Και κάτι ακόμη, που κάνει τη νηστεία εξαιρετικά επίκαιρη σήμερα (πνευματικά και κοινωνικά και πολιτικά, ή μάλλον: πνευματικά και γι' αυτό και κοινωνικά και πολιτικά):

«Νηστεία είναι η τέχνη να πεινάς και να διψάς. Η πείνα και η δίψα είναι πάντα τα σημάδια ότι μια ζώσα ύπαρξη έχει αρχίσει να φθείρεται και δεν θα επιβιώσει αν δεν λάβει απ’ έξω ενίσχυση υπό τη μορφή της τροφής. Στη χριστιανική οπτική, όμως, η πείνα και η δίψα θα μεταμορφωθούν σε αναζήτηση του ουσιώδους για τους ανθρώπους, δηλαδή της τροφής που δεν χάνεται (Ιω. 6:27). Το Ευαγγέλιο λέει ότι ο Χριστός ήρθε αντιμέτωπος με τον διάβολο στην έρημο αφού πρώτα πείνασε (Ματθ. 4:2-3, Λουκ.4:2-3). Ήταν ένας πεινασμένος και διψασμένος Θεάνθρωπος αυτός που έδειξε μια νέα έξοδο από τους τρεις μείζονες θρησκευτικοπολιτικούς πειρασμούς του ανθρώπου: το θαύμα που σκλαβώνει την ελευθερία, το μυστήριο της αυτοεπιβεβαίωσης και την εξουσία που υποτάσσει. Το να είσαι Χριστιανός συμπίπτει με το να πεινάς και να διψάς, δηλαδή με το να είσαι μια ανολοκλήρωτη ύπαρξη, μια ύπαρξη εν τω γίγνεσθαι, καθ’ οδόν μέχρι να στηθεί το τελικό συμπόσιο, σε εμπόλεμη κατάσταση μέχρι την Ανάσταση, πεινασμένος και διψασμένος για δικαιοσύνη. Αν δεν είμαστε σε θέση να μαρτυρήσουμε αυτή την προφητική οπτική, ό,τι θα απομείνει από τον χριστιανικό βίο θα είναι μια υπόθεση διαιτολόγων και μαγείρων. Και σε τέτοια περίπτωση, ας τ’ αφήσουμε σ’ αυτούς».

Θανάσης Ν. Παπαθανασίου,
επίλογος στο μελέτημά μου: «Η χριστιανική νηστεία στη μετανεωτερική κοινωνία. Ψηλάφηση των κριτηρίων», Σύναξη 133 (2015), σσ. 81-97.
Ολόκληρο βρίσκεται εδώ: academia.edu
 
Θ.Ν.Π. / 14-11-2020
 
Υ.Γ: Η ζωγραφιά είναι της Lily Yakupova (Ufa, Ρωσία), https://www.artmajeur.com/.../yaku.../artworks/11435816/city

Ανάρτηση από: geromorias.blogspot.com

Σάββατο 30 Οκτωβρίου 2021

«Πες του Χριστούλη να με δεχτεί»

«Προχθές γυρίζοντας από έναν Εσπερινό πέρασα από την Ομόνοια. Πλήθος νέων ήταν μαζεμένοι γύρω από ένα παιδί. Στο χέρι του κρατούσε την τελευταία σύριγγα του θανάτου. 
Τον πλησίασα και με δακρυσμένα μάτια φώναξε:
- Βοήθεια, πεθαίνω….

Έτρεξα κοντά του, τον αγκάλιασα. Με σπασμένη φωνή μου είπε,

- Παππούλη, πεθαίνω, διάβασέ μου μια ευχή

Γονάτισα, του διάβασα μια ευχή. Ψέλλισε δυο λέξεις,
- Πες του Χριστούλη να με δεχτεί....

και ξεψύχησε, μέσα στην αγκάλη μου, άγνωστος μεταξύ αγνώστων. Φεύγοντας, ψιθύριζα μια προσευχή. Χριστέ μου, μια λέξη είπε ο ληστής και τον δέχτηκες στη Βασιλεία Σου, δέξου και την ψυχή αυτού του παιδιού Σου».
Μητροπολίτης Πατάρων Ειρηναίος

Από το βιβλίο «Λουλούδια από τους κήπους των Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας»

isagiastriados

Σάββατο 14 Αυγούστου 2021

Η τελευταία Παράκληση...

Αυγουστιάτικο βραδινό στο Χονγκ Κονγκ. Ο ήλιος οδεύει προς την δύση του. Οι δρόμοι της πόλης, παρά την αφόρητη ζέστη και την υγρασία, είναι γεμάτοι από κόσμο. Στελέχη εταιρειών που πάνε να απολαύσουν ένα ποτό μετά την εργασία. Καλοβαλμένες κυρίες που θέλουν να συνεχίσουν τα ψώνια τους. Αλαφιασμένες Φιλιππινέζες που σέρνουν βαριεστημένα παιδάκια, τα οποία μόλις τελείωσαν κάποιο από τα καλοκαιρινά μαθήματά τους.
Στον Άγιο Λουκά, στον έβδομο όροφο ενός ουρανοξύστη στο Central, μια φούχτα άνθρωποι, διαφόρων εθνικοτήτων, ψάλλουμε την παράκληση στην Μητέρα του Θεού, την πνευματική Μητέρα όλων μας.
 
Χωρίς «λαμπρότητες». Χωρίς «βυζαντινές μεγαλοπρέπειες». Χωρίς καλλίφωνους ψάλτες. 
 
Με συντροφιά το ιλαρό φως ενός κεριού, ικετεύουμε. 
Ικετεύουμε για τους κληρικούς που εργάζονται ιεραποστολικά στην Άπω Ανατολή και στερούνται ακόμα και τα αναγκαία. 
Ικετεύουμε για τις Ορθόδοξες Κοινότητες και τα μύρια προβλήματα που αντιμετωπίζουν. 
Ικετεύουμε για τους νεόφυτους, τους κατηχουμένους αλλά και για τους αδιάφορους. 
Ικετεύουμε για όλους όσοι μας εχθρεύονται και για εκείνους που μας εγκατέλειψαν για να ακολουθήσουν όσους έχουν «την δύναμη και τα χρήματα». 
Ικετεύουμε για τους λαούς που βρίσκονται ακόμη «εν σκότει και σκιά θανάτου». 
Ικετεύουμε για τους αδελφούς μας που βρίσκονται σε ανάγκη, που υποφέρουν από ασθένειες, που αδικούνται.
 
Η ακολουθία πλησιάζει προς το τέλος. 
 
Μπροστά στην εικόνα Της, την ευλαβικά στολισμένη με λίγα ευωδιαστά τριαντάφυλλα, ψάλλουμε:
«Ὁ γλυκασμὸς τῶν Ἀγγέλων, τῶν θλιβομένων ἡ χαρά, χριστιανῶν ἡ προστάτις, Παρθένε Μήτηρ Κυρίου, ἀντιλαβοῦ μου καὶ ῥῦσαι, τῶν αἰωνίων βασάνων.
Καὶ σὲ μεσίτριαν ἔχω, πρὸς τὸν φιλάνθρωπον Θεόν,
μή μου ἐλέγξῃ τὰς πράξεις, ἐνώπιον τῶν Ἀγγέλων, παρακαλῶ σε, Παρθένε, βοήθησόν μοι ἐν τάχει.»
Θυμήσου μας Κυρά εκεί στο Θρόνο του Υιού σου!
 
 
Από την Ευαγγελία 

Παρασκευή 6 Αυγούστου 2021

Η ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ: ΤΟ ΦΩΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Η Μεταμόρφωση του Χριστού έχει σαν κυρίαρχο στοιχείο την πλούσια φωτοχυσία (βλ. και ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 433, Αύγ. 2019). Το πρόσωπο του Χριστού έλαμψε «ως ο ήλιος» και τα ενδύματά του έγιναν αστραφτερά και εντελώς λευκά «ως χιών» και «ως το φως». Ταυτόχρονα το σύννεφο που σκέπασε τον Χριστό και τους δύο προφήτες, Μωυσή και Ηλία, ήταν φωτεινό. «Ιδού νεφέλη φωτεινή επεσκίασεν αυτούς».

Το φως αυτό δεν έχει καμία σχέση με το φυσικό φως που γνωρίζουμε. Είναι υπερφυσική ενέργεια του Θεού, άκτιστη, όπως λέγεται στη γλώσσα της Εκκλησίας. Δηλαδή όχι κάτι κτιστό, δημιουργημένο, όπως το φως του ήλιου και κάθε άλλης φωτεινής πηγής, κάτι δηλαδή που δεν υπήρχε πρώτα και το δημιούργησε κάποια στιγμή ο Θεός. Το φως του Θεού είναι άμεση απόρροια από την απροσπέλαστη φύση-ουσία του. Είναι η Θεία Χάρη. Γι’ αυτό λέμε ότι ο Θεός κατοικεί μέσα σε «φως απρόσιτον» (Α΄ Τιμ. 6, 16). Ο Χριστός είναι «φως εκ φωτός». Μέσα από το φως του Χριστού που αποκαλύπτεται στο Θαβώρ, γνωρίζουμε ως φως ολόκληρη την Αγία Τριάδα. «Φως είδομεν τον Πατέρα, φως και το Άγιον Πνεύμα». 

 

Και ενώ η φύση του Θεού είναι εντελώς αμέθεκτη σε κάθε δημιούργημα, άγγελο ή άνθρωπο, η ενέργειά του είναι μεθεκτή. Είναι αυτή με την οποία ο Θεός εκδηλώνεται στα πλάσματά του. Είναι ο τρόπος ύπαρξης του Θεού σε σχέση με τον κόσμο. Είναι αυτή που μας κάνει θεούς κατά χάρη, κατά μετοχή. Μας το έχει βεβαιώσει ο ίδιος ο Θεός: «Εγώ είπα θεοί εστε και υιοί Υψίστου πάντες» (Ψαλμ. 81, 6). Θα το κατανοήσουμε λίγο αυτό με ένα απλό, ατελές πάντα, παράδειγμα: Τον ήλιο δεν μπορούμε με τίποτε να τον αγγίξουμε, αλλά και τίποτε δεν μας εμποδίζει να ερχόμαστε σε επαφή με το φως του, να μας φωτίζει, να μας ζωογονεί, να μας αγκαλιάζει με τη θαλπωρή του. Και όπως άλλο είναι η ουσία του ήλιου και άλλο το φως του, έτσι και το φως που έλαμψε στη Μεταμόρφωση του Χριστού είναι η άκτιστη ενέργειά του και επ’ ουδενί η ουσία του. 

 

Έτσι, ενώ ως προς την ουσία του ο Θεός είναι «υπερέκεινα πάσης ουσίας», «ο πάντων επέκεινα», πέρα και πάνω από όλα, ως προς τις ενέργειές του μπορεί να γίνει από όλους μεθεκτός, να ενωθούν οι πάντες μαζί του. 

 

Ο Θεός λοιπόν είναι ταυτόχρονα προσιτός και απρόσιτος, ορατός και αόρατος, μεθεκτός και αμέθεκτος, καταληπτός και ακατάληπτος, γνωστός και άγνωστος. Μπορεί να γίνεται γνωστός σε μας, ως φως, αγάπη, αγαθότητα κ.λ.π., μέσα από τις άκτιστες ενέργειές του, αλλά παραμένει παντελώς άγνωστος ως προς την ουσία του. Ακόμα και το να μιλάμε για ουσία του Θεού είναι εντελώς σχετικό, αφού στην πραγματικότητα είναι απολύτως υπερούσιος. 

 

Η μετοχή στην άκτιστη ενέργεια του Θεού, η θέα του θείου φωτός, ονομάζεται θεοπτία. Οι απόστολοι που ήταν με τον Χριστό στο όρος Θαβώρ, «επόπται γενηθέντες της εκείνου μεγαλειότητος», επειδή είδαν με τα μάτια τους το θεϊκό του μεγαλείο, έγιναν θεόπτες (Β΄ Πέτρ. 1, 16). Αλλά και αυτοί είδαν τον Θεό στο βαθμό που τους επέτρεψε Εκείνος. Κατά τη συγκατάβασή του. Όχι δηλαδή όπως ήταν ο Θεός, αλλά όπως ήταν αυτοί που τον έβλεπαν. Ο Θεός αποκαλύπτει το πρόσωπό του στο βαθμό που αντέχουν οι θεατές του. Ανάλογα με την αδυναμία τους και με τον τρόπο που είναι πλασμένοι, για να μη θρυμματισθούν οι χοϊκές τους υπάρξεις από το βάρος της θεοφανείας, «μη φέροντες οράν το άστεκτον της» θεϊκής «ελλάμψεως».

 

Ας μας φωτίζει όλους ο Κύριός μας Ιησούς με το υπερκόσμιο φως της Μεταμορφώσεώς του!

(ΛΥΧΝΙΑ ΝΙΚΟΠΟΛΕΩΣ, αρ. φ. 445, Αύγ. 2020)

 

π. Δημητρίου Μπόκου 

 

Α ν τ ι ύ λ η

Ι. Ναός Αγ. Βασιλείου, 481 00 Πρέβεζα

Τηλ. 26820-25861/23075/6980.898.504

e-mail: antiyli.gr@gmail.com

Σάββατο 31 Ιουλίου 2021

Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι σε τοιχογραφίες χριστιανικών ναών μαζί με αγίους!

Ποιοι μεγάλοι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και συγγραφείς απεικονίζονται σε τοιχογραφίες χριστιανικών ναών και μονών και για ποιους λόγους – Μερικές από τις σπουδαίες μονές και εκκλησίες όπου βρίσκονται οι τοιχογραφίες αυτές – Απόδειξη της άμεσης σχέσης αρχαίας Ελλάδας και Ορθοδοξίας

Σε πολλά άρθρα μας με κάποιο θρησκευτικό περιεχόμενο, υπάρχουν πολλά σχόλια τα οποία κατηγορούν τον Χριστιανισμό και θεωρούν ότι υπήρξε η αιτία για την παρακμή της αρχαίας Ελλάδας ενώ θεωρούν ότι ο Χριστιανισμός ευθύνεται και για τη σημερινή κατάσταση του ελληνισμού, που σίγουρα είναι μάλλον αποκαρδιωτική.

Αναρωτιόμαστε όμως, επανερχόμενοι στο θέμα αρχαία Ελλάδα – Χριστιανισμός: γνωρίζουν αυτοί οι αναγνώστες τις προφητείες και τις αναφορές που υπάρχουν σε έργα ή ρήσεις αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και «φωτογραφίζουν» την έλευση του Ιησού Χριστού; Γνωρίζουν επίσης ότι σε πολλές και σημαντικές μονές, αλλά και ναούς της χώρας μας συναντάμε τοιχογραφίες στις οποίες συνυπάρχουν διαπρεπείς αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και συγγραφείς με αγίους της Ορθόδοξης εκκλησίας; Είναι τυχαία όλα αυτά; Ας εξετάσουμε το θέμα με περισσότερες λεπτομέρειες, γνωρίζοντας ότι οπωσδήποτε δεν μπορούμε να παραθέσουμε όλα τα μοναστήρια και τους ναούς με αρχαίους φιλοσόφους και αγίους.

Οι προφητείες των αρχαίων Ελλήνων για τον Ιησού Χριστό

Όπως αναφέρει, ιδιαίτερα εύστοχα κατά τη γνώμη μας, ο Λάμπρος Κ.Σκόντζος, δίκαια οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούνται από την Ορθόδοξη εκκλησία ως «προ Χριστού Χριστιανοί» και εικονίζονται σε ναούς και μοναστήρια ως άγιοι μεταξύ αγίων.

Εκτός από έναν Θεό-δημιουργό, οι μεγάλοι Έλληνες σοφοί της αρχαιότητας γνώριζαν και προφήτευαν τον ερχομό του Ιησού Χριστού. Ο πρώτος που αναφέρεται στην κατάπτωση από το «χρυσό γένος» στο «σιδηρούν γένος» είναι ο Ησίοδος (8ος – 7ος π. Χ. αι.), που θεωρεί ότι οι άνθρωποι του «χρυσού γένους» ζούσαν ανάμεσα στους θεούς με ευδαιμονία, ενώ η πτώση στο «χρυσό γένος» έφερε τη δυστυχία στην ανθρωπότητα. Στα «Έργα και Ημέρες» ο Ησίοδος γράφει ότι το ζητούμενο είναι η επιστροφή στο «χρυσό γένος».

Ιερά Μονή Γόλας

Ο μεγάλος τραγικός ποιητής Αισχύλος στο έργο του «Προμηθεύς Δεσμώτης», ευεργέτης και λυτρωτής των ανθρώπων, καρφωμένος από τους θεούς στον Καύκασο, προλέγει ότι ο λυτρωτής του θα γεννηθεί από τον Θεό και την παρθένα Ιώ. Μάλιστα ο Αισχύλος προβλέπει πότε θα γεννηθεί ο λυτρωτής: μετά από δεκατρείς γενιές. 450 χρόνια αφότου διδάχτηκε ο Προμηθεύς Δεσμώτης γεννήθηκε ο Ιησούς. Η έννοια της γενιάς, σχετικά με τη χρονική της διάρκεια, δεν είναι σταθερή. Για παράδειγμα σήμερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι γύρω στα 30 έτη. Μπορούμε να πούμε λοιπόν ότι ο Αισχύλος προέβλεψε κατά προσέγγιση το πότε θα γεννηθεί ο Χριστός.

Ο μεγάλος φιλόσοφος Σωκράτης, όπως είναι γνωστό, δεν άφησε κανένα γραπτό έργο. Έτσι στην «Απολογία Σωκράτους» του μαθητή του Σωκράτη Πλάτωνα, εκφράζει τη βέβαια προσδοκία του για τη σωτηρία από τον Θεό, ενώ στο έργο του Πλάτωνα «Αλκιβιάδης» σε ερώτηση του, επίσης μαθητή του, Αλκιβιάδη για το ποιος θα τον διδάξει πώς πρέπει να συμπεριφερόμαστε σε θεούς και ανθρώπους, Ο Σωκράτης απάντησε: «Αυτός ο οποίος φροντίζει και για σένα» και ότι θα έρθει «όχι μετά από πολύ χρόνο». Θυμίζουμε ότι ο Σωκράτης πέθανε πίνοντας το κώνειο το 399 π. Χ.

Αλλά και ο Πλάτωνας (427 – 347 π. Χ. αναφέρεται σ’ έναν μελλοντικό δίκαιο άντρα ο οποίος θα έρθει στη Γη και θα διδάξει δικαιοσύνη. Περιγράφει επίσης τα βασανιστήρια που θα περάσει αυτός, όχι βέβαια με απόλυτη ακρίβεια, ωστόσο μιλάει για το τέλος του που θα έρθει με ανασκολοπισμό. Ανάλογο με την προφητεία του Πλάτωνα στην «Πολιτεία Β» είναι και ένα κείμενο του Ησαΐα περί του «Πάσχοντος Δούλου».

Όσο αναφορά την Πυθαγόρεια παράδοση, ο Πυθαγόρας, ως ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες φιλόσοφους έλεγε ότι: «έστι τε Θεός και ούτος πάντων κύριος», «ένα και μόνον διδάσκει Θεόν είναι» κατά τον Ιάμβλιχον και Πορφύριον. Ο δε πυθαγόρειος Θεωρίδας στο περί φύσεως σύγγραμμά του γράφει: «Μια δ’ άρα των όντων αρχά μεν όντως αληθινά, μια κείνη γαρ εν αρχά τέ εστιν εν και μόνον». Στον ένα και μοναδικό Θεό, είχαν αναφερθεί επίσης ο Ηράκλειτος, ο Εμπεδοκλής, ο Πλούταρχος, ο Τίμαιος κ.ά.

Ο Μέγας Αθανάσιος (296 – 373) αναφέρεται σε μια σειρά από προφητείες σπουδαίων αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, όπως του Σόλωνα και του Αριστοτέλη. Ειδικά ο Σταγειρίτης φιλόσοφος (384 – 322 π.Χ.) γράφει τα εξής συγκλονιστικά: «Ακατάβλητη φύση θεού θα γεννηθεί, η οποία δεν έχει αρχή. Από αυτόν λοιπόν αποκτά ουσία ο παντοδύναμος λόγος». Αλλά και ο Σόλωνας (648 – 558 π. Χ.) εντυπωσιάζει: «Αυτός είναι ο οποίος ήρθε από τους ουρανούς, αφού υπέταξε το αθάνατο πυρ της φλογός. Αυτόν τρέμει ο ουρανός, η γη και η θάλασσα, η τάρταροι και οι υποχθόνιοι δαίμονες, τρισμακάριος ο ίδιος ο πατέρας».

Ιερά Μονή Μεγάλου Μετεώρου - Μεταμορφώσεως του Σωτήρος

Θα αναρωτηθεί εύλογα κάποιος. Πού βρίσκονται όλα αυτά; Οι αναφορές αυτές απαλείφθηκαν από τους φανατικούς παγανιστές (ειδωλολάτρες) των πρώτων χριστιανικών αιώνων για να μη δίνουν «τροφή» στους Χριστιανούς Απολογητές. Ωστόσο, ο Μέγας Αθανάσιος, βαθύς γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, πρόλαβε και διέσωσε τις πολύτιμες αυτές μαρτυρίες. Και βέβαια ας μην ξεχνάμε τον περίφημο βωμό που είχαν αφιερώσει οι αρχαίοι Αθηναίοι «τω αγνώστω θεώ» και βρήκε ο Απόστολος Παύλος όταν επισκέφτηκε την πόλη. Τα περισσότερα από τα στοιχεία αυτού του κεφαλαίου προέρχονται από μία εξαιρετική μελέτη του Λάμπρου Κ. Σκόντζου.

Αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι και άγιοι σε ναούς και μονές

Ερχόμαστε τώρα στο θέμα το οποίο μας ώθησε να γράψουμε το σημερινό, διαφορετικό από τα συνηθισμένα, άρθρο. Γνωρίζουμε ότι στην ιερά μονή Μεγάλου Μετεώρου στα Μετέωρα συναντάμε τοιχογραφίες στις οποίες συνυπάρχουν αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και φιλόσοφοι και άγιοι της εκκλησίας μας. Το ίδιο και σε κάποιες μόνες του Αγίου Όρους. Αναζητώντας περισσότερες λεπτομέρειες, ανακάλυψα στο διαδίκτυο τα εξής: οι τοιχογραφίες βρίσκονται στον προαύλιο χώρο της ιεράς μονής Μεγάλου Μετεώρου. Εικονίζονται ο Σόλωνας, η Σίβυλλα, ο Σωκράτης, ο Πυθαγόρας, ο Όμηρος, ο Θουκυδίδης, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Πλούταρχος και δίπλα τους ο Άγιος Ιουστίνος ο φιλόσοφος και μάρτυρας του δεύτερου μ. Χ. αιώνα.

Αλλά και στο Άγιο Όρος υπάρχουν ανάλογες τοιχογραφίες. Στο νάρθηκα του παρεκκλησίου της Πορταϊτίσσης στην ιερά μονή Ιβήρων του Άθω εικονίζεται ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος. Σύμφωνα με την πατρολογία του Μέγα Αθανασίου, ο Χίλων είχε πει: «Άφθαρτος φύσις του θεού θα γεννηθεί, εξ αυτού δε ο ίδιος ως και λόγος».

Το Άγιο Όρος έχει όμως και πολλούς κρυμμένους θησαυρούς. Και σε άλλες μονές υπάρχουν τοιχογραφίες με αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, όπως π. Χ. ο Πλάτωνας. Δεν αποκαλύπτονται όμως σε όλους τους επισκέπτες. Μία από αυτές τις μονές είναι η αρχαιότερη του Άθω, η μονή μεγίστης Λαύρας, ενώ «υψηλός επισκέπτης» προσκεκλημένος στη μονή Βατοπαιδίου μας εκμυστηρεύτηκε ότι είχε την χαρά και την τιμή να ξεναγηθεί σε χώρους με ανάλογες τοιχογραφίες…

Συζητήσαμε για το θέμα με μια εξαίρετη πανεπιστημιακό, μέχρι πριν λίγο καιρό, την κυρία Βασιλική Σολωμού - Παπανικολάου, καθηγήτρια Φιλοσοφίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Μας είπε πως, απ’ ό,τι γνωρίζει, δεν έχουν ασχοληθεί πολλοί με το θέμα. Η άποψή της είναι ότι οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι θεωρούνταν κάτι σαν πρόδρομοι του Χριστιανισμού και γι’ αυτό απεικονίζονται σε τοιχογραφίες ναών και μονών. Μας έδωσε επίσης μια πολύτιμη πληροφορία. Πως ανάλογες τοιχογραφίες, υπάρχουν στη μονή Γόλας (Ζωοδόχου Πηγής ), της Λακωνίας.

Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Φιλανθρωπινών

Στο διαδίκτυο βρήκαμε ότι είναι ο μοναδικός ναός της νότιας Ελλάδας όπου συμβαίνει κάτι τέτοιο. Στον δυτικό τοίχο της Μονής απεικονίζονται ο Σόλωνας, ο Θουκυδίδης, ο Πλούταρχος, η Σίβυλλα, ο Αριστοτέλης, ο Πλάτωνας, ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος και ο Όμηρος. Ο τρόπος που παριστάνονται οι σοφοί δίνει την αίσθηση ελληνικής έκφρασης, γι’ αυτό και τα πρόσωπα είναι όλα ασκεπή και τα ειλητάριά τους είναι πλατιά και θυμίζουν αρχαίες στήλες αναγραφής ψηφισμάτων.

Για όσους δεν γνωρίζουν, ειλητάρια είναι χαρτιά τυλιγμένα γύρω από έναν ξύλινο κύλινδρο που περιέχει λειτουργικά κείμενα. Η μονή ξανακτίστηκε και αποπερατώθηκε το 1632. Ως αγιογράφος της, φέρεται ο ξακουστός σε εκείνη την εποχή Δημήτριος Κακαβάς που ήταν επηρεασμένος από την Κρητική Σχολή.

Ευχαριστούμε θερμά για μία ακόμη φορά την κυρία Βασιλική Σολωμού -Παπανικολάου για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας έδωσε. Η κυρία Σολωμού-Παπανικολάου μας είχε δώσει πληθώρα στοιχείων και φωτογραφία του αείμνηστου, πρόωρα χαμένου φιλοσόφου Σπύρου Κυριαζόπουλου(1932-1977), στο οποίο είχαμε αναφερθεί εκτενώς σε άρθρο μας στις 13/4/2019. Χαιρόμαστε αφάνταστα γιατί το άρθρο μας αυτό έγινε αφορμή να εκδηλωθεί έντονο ενδιαφέρον για τον αδικοχαμένο φιλόσοφο. Ήδη έχει λημματογραφηθεί στη Βικιπαίδεια ευχαριστούμε τον συντάκτη του άρθρου για την παραπομπή του σε μας), έγιναν εκπομπές στο ραδιόφωνο για αυτόν κλπ.

Ας επανέλθουμε όμως στο θέμα του άρθρου μας. Μια άλλη μονή στις τοιχογραφίες της οποίας υπάρχουν αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είναι η Μονή Αγίου Νικολάου, Φιλανθρωπινών ή ( Φιλανθρωπηνών ), στη δυτική όχθη του νησιού της λίμνης των Ιωαννίνων. Οι Φιλανθρωπινοί ήταν ονομαστή οικογένεια της Κωνσταντινούπολης που εγκαταστάθηκαν στα Γιάννενα μετά το 1204 ( άλωση της Πόλης από τους Λατίνους σταυροφόρους). Η μονή χτίστηκε το 1272. Όταν λειτουργούσε, υπήρχε σ' αυτή σχολείο αρχαίων ελληνικών.

Τον 16ο αιώνα, η μονή ανακαινίστηκε και τοιχογραφήθηκε. Στις τοιχογραφίες της απεικονίζονται οι: Πλάτωνας, Απολλώνιος ο Τυανεύς (δείτε σχετικό άρθρο στις 13/2/2019), ο οποίος από κάποιους ταυτίζεται με τον Χριστό, ο Σόλωνας ,ο Αριστοτέλης, ο Πλούταρχος, ο Θουκυδίδης και ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος. Όλοι αυτοί, προφανώς θεωρούνται προάγγελοι του χριστιανισμού.

Μια ακόμα εκκλησία στην οποία εντοπίσαμε, διαδικτυακά, αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, είναι ο ιερός ναός Αγίας Παρασκευής στη Σιάτιστα του Νομού Κοζάνης. Όπως διαβάσαμε στο διαδίκτυο, δεξιά από το ιερό υπάρχει μια κρύπτη που πιστεύεται ότι «φιλοξενούσε» κρυφό σχολειό. Μεγάλη αξία για το σημερινό μας άρθρο όμως, έχει ο γυναικωνίτης του Ναού της Αγίας Παρασκευής.

Σ’ αυτόν υπάρχει μια αγιογραφία που θυμίζει έντονα απεικόνιση του ‘’bing bang,,! Σε άλλη αγιογραφία στον γυναικωνίτη, απεικονίζονται ο Πλούταρχος, ο Αριστοτέλης, ο Σόλωνας, ο Θουκυδίδης, ο Πλάτωνας και η Σίβυλλα (για όσους δεν γνωρίζουν, οι Σίβυλλες ήταν μάντισσες του αρχαίου κόσμου που έδιναν χρησμούς σε κατάσταση έκστασης. Ζούσαν σε απομακρυσμένες σπηλιές αλλά και κοντά σε πηγές)

Και στη Ζάκυνθο όμως, υπάρχει κάτι ανάλογο, στον ιερό ναό του Πολιούχου και προστάτη του νησιού Αγίου Διονυσίου. Εκεί στον χώρο τον γυναικωνίτη, έχουν εικονογραφηθεί οι εξής: Πλούταρχος, Αισχύλος, Σοφοκλής, Αριστοτέλης, Σωκράτης, Πλάτωνας, Σόλωνας και Θουκυδίδης. Στην Ιερά Μονή Ευαγγελίστριας στα Άνω Πεδινά, ένα από τα ζαγοροχώρια του νομού Ιωαννίνων σε ένα από τα τέσσερα τόξα του τρούλου, υπάρχει φιλοτεχνημένη Σίβυλλα.

Στη Σιάτιστα πάλι, στον ιερό ναό του Προφήτη Ηλία, έχουμε απεικόνιση των Σόλωνα Αριστοτέλη, Πλάτωνα, Θουκυδίδη, Πλούταρχου και Σίβυλλας. Ο ναός ανεγέρθηκε το 1701 και αγιογραφήθηκε το 1744 από τον Αναστάσιο Ιωάννου Καλούδη, τον γιο και τον κουνιάδο του, από το Καπέσοβο, ένα από τα Ζαγοροχώρια του νομού Ιωαννίνων. Πιθανότατα υπάρχουν κι άλλοι ναοί ή μονές με παραστάσεις αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και συγγραφέων. Νομίζουμε ότι είναι ένα άκρως ενδιαφέρον θέμα που δεν είχε απασχολήσει όσο θα έπρεπε την Εκκλησία μας.

Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας

Τι συμβολίζει η παρουσία αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και συγγραφέων σε τοιχογραφίες χριστιανικών ναών;

Η απεικόνιση αρχαίων Ελλήνων σοφών κυρίως στον νάρθηκα ναών και μοναστηριών, εμφανίζεται τον 10ο αιώνα και δεν περιορίζεται στον ελλαδικό χώρο αλλά υπάρχει και στην Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Οι μελετητές διαφωνούν για τον λόγο αυτής της απεικόνισης. Ο Α. Ξυγγόπουλος, θεωρεί ότι οι σοφοί εντάσσονται μέσα στο εικονογραφικό θέμα της «Ρίζας του Ιεσσαί» που αναπαριστά τη γενεαλογία του Ιησού.

Προφήτης Ηλίας στη Σιάτιστα

Από τον 16ο αιώνα στη «Ρίζα του Ιεσσαί», συμπεριλαμβάνονται ανάμεσα στους άμεσους προγόνους του Ιησού οι προφήτες και όσοι μίλησαν για τον ερχομό του Σωτήρος. Οι βυζαντινοί σε αυτούς, συμπεριλάμβαναν και τους αρχαίους Έλληνες σοφούς.

Ο Κ. Σπετσιέρης, θεωρεί ότι η απεικόνιση των Ελλήνων σοφών είναι πράξη καθαγιασμού τους και αναγνώριση της προσπάθειάς τους να υπερβούν την πολυθεΐα, διαμορφώνοντας μια υψηλότερη ιδέα περί πνευματικού Θεού, προετοιμάζοντας έτσι το έδαφος για τη χριστιανική διδασκαλία. Τέλος ο Φ.Κ Βώρος θεωρεί ότι το φαινόμενο αυτό εμφανίζεται ιδιαίτερα μεταξύ 16ου-18ου αιώνα και είναι έκφραση εθνικής αφύπνισης και προσπάθεια προβολής και ανασύνδεσης με την κλασική αρχαιότητα, που αποτελεί το παρελθόν μας (Πηγή: Καλλιόπη Μπόντα-Ντουμανάκη,‘’ Από την πολιτιστική κληρονομιά της Σιάτιστας: ΙΙ. Εκκλησίες - Αρχοντικά- Δημόσια Κτίρια).

Κατά την άποψή μας, η απεικόνιση αρχαίων Ελλήνων σοφών και συγγραφέων σε χριστιανικές τοιχογραφίες, διαψεύδει κατηγορηματικά όλους εκείνους που ισχυρίζονται ότι η αρχαία Ελλάδα και ο Χριστιανισμός δεν έχουν καμία απολύτως σχέση. Διαψεύδει επίσης και εκείνους που διαρκώς αναμοχλεύουν φαιδρός απόψεις περί «μη συνέχειας» του Ελληνισμού! Τι ήταν αυτοί που απεικόνιζαν τον Σωκράτη και τον Αριστοτέλη σε χριστιανικούς ναούς; Τούρκοι; Σλάβοι; Βούλγαροι; Ας αφήσουν επιτέλους τις αστήρικτες ιδεοληψίες τους. Ναι, ο ελλαδικός χώρος δέχτηκε πολλές επιδρομές.

Ναι, υπήρξαν επιμειξίες με ξένους λαούς. Στη συντριπτική τους πλειοψηφία όμως οι σύγχρονοι Έλληνες (όχι οι επήλυδες βέβαια), είναι απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Είτε αρέσει σε κάποιους και κάποιες ,είτε όχι. Η επιστήμη, με πιο πρόσφατη τη γενετική το έχει αποδείξει περίτρανα. Τα καφενειακά επιχειρήματα όσων ισχυρίζονται το αντίθετο είναι παντελώς ανυπόστατα…

Πηγή: protothema, Μιχάλης Στούκας

Αρχαία Ελληνικά

Δευτέρα 21 Ιουνίου 2021

Σχόλιο στη γιορτή του Αγίου Πνεύματος και της Πεντηκοστής

Προς Θεού, όχι αεροστεγείς!

Η λέξη «πνεύμα» σημαίνει φύσημα, άνεμος. Από τον πλούτο της πανανθρώπινης εμπειρίας και των ανθρώπινων γλωσσών, αυτό –το φύσημα, ο άνεμος– προκρίθηκε, για να σκιαγραφηθεί μια ύπαρξη ασύλληπτη, ελεύθερη, ασυμμάζευτη: το Άγιο Πνεύμα. Γιατί έτσι εμφανίζεται στην χριστιανική αφήγηση αυτή η θεϊκή υπόσταση: ως κάποιος που βρίσκεται παντού, γεμίζει τα πάντα, χαρίζεται σε όλους, αγγίζει όλους, μα… δεν αρπάζει κανέναν!

Παρόν παντού, κι ωστόσο μάστορας στην έκπληξη! Ίσως ακούγεται παράδοξο αυτό, γιατί κάτι που ήδη βρίσκεται εδώ, δεν αποτελεί έκπληξη! Μα ακριβώς αυτή η παραδοξολογία θέλει να δείξει πως για την πίστη το Πνεύμα δεν είναι μια απρόσωπη απεραντοσύνη (όπως είναι π.χ. το πέλαγος ή η ατμόσφαιρα ή η βαρύτητα), αλλά μια απεραντοσύνη με προσωπικότητα. 

Όχι δηλαδή ως κάτι που απλώς υπάρχει, αλλά ως κάποιος που δρα και επιθυμεί και αποζητά με κάθε άνθρωπο σχέση προσωπική. Γι’ αυτό άλλωστε είπα πως δεν αρπάζει κανέναν. Δεν είναι ούτε σαν τον τυφώνα που σαρώνει, ούτε καν σαν τον αέρα που τον εισπνέεις υποχρεωτικά. Είναι, θα έλεγα, ο μόνος άνεμος που θέλει τη συγκατάθεσή μου για να περάσει στα πνευμόνια μου.

Είναι μάστορας στην έκπληξη, γιατί φέρνει απρόσμενες προοπτικές, οι οποίες δεν μπορούν να γεννηθούν από τη νομοτέλεια της φύσης και από την εντελέχεια του κόσμου. Χαρίζει στο σύμπαν δυνατότητες τις οποίες αυτό δεν τις έχει από μόνο του. Το προσκαλεί δηλαδή σε έναν νέο τρόπο ύπαρξης, όπου τον τελευταίο λόγο δεν τον έχει ο θάνατος. Είναι ο τρόπος ύπαρξης μιας συντροφιάς η οποία δονείται από την αγάπη, δίχως λήξη και δίχως πλήξη. Γιατί καθένας της συντροφιάς κινείται αδιάκοπα με πόθο προς τους άλλους, και ποτέ όλοι τους δεν γίνονται πολτός, ούτε κονιορτός. Τη συντροφιά αυτή οι χριστιανοί την λένε Αγία Τριάδα.

Θάνατος είναι το βιολογικό τέρμα, θάνατος είναι και η μισαλλοδοξία, θάνατος και οι μικροί ή μεγάλοι ολοκληρωτισμοί. Το Άγιο Πνεύμα λοιπόν φυσά στα μάτια για να καθαρίσει τη ματιά, φυσά στην καρδιά για να την αποτοξινώσει, φυσά απελευθέρωση, φυσά ώστε η ζωή να γίνει κοινωνία με την ουσιαστικότερη έννοια του κοινωνείν: ολόκληρη η ζωή να είναι ολονών, κι όχι να κατακερματίζεται σαν λεία που την μοιράζονται μεταξύ τους πειρατές. Και κάθε εταίρος αυτής της ζωής να είναι πρόσωπο διαφορετικό και μοναδικό, μα όχι μοναχικό – σαν τη συντροφιά που προανέφερα δηλαδή.

Μπορεί όλα αυτά να μοιάζουν αφηρημένες καλολογίες. Τι να κάνουμε όμως; Ακόμα κι όταν μιλάμε για τα αβυσσαλέα του έρωτα, πάλι ο λόγος μπορεί να ηχεί σαν φλυαρία. Μα, ποιον άλλο δρόμο έχουμε, εκτός του να σμιλεύουμε τις φράσεις μας με σεβασμό στις λέξεις, ώστε αυτές να μας παραπέμπουν σε νοήματα και σε πράγματα πέρα κι απ’ αυτές τις ίδιες; Αυτήν ή αυτόν που αγαπώ δεν έχει νόημα να τον αναλύσω χημικά. Τη φωτιά της αγάπης την συνδαυλίζει η ποίηση, όχι οι μικροβιολογικές απαντήσεις. Παρόμοια, δεν έχω να αναλύσω το Πνεύμα, έχω όμως να λέω για τις εκπλήξεις του και για τις ανατροπές του και για το αδάμαστό του. Έτσι, λοιπόν, το Άγιο Πνεύμα είναι σαν άνεμος (μα δεν είναι άνεμος), είναι σαν περιστέρι (μα δεν είναι περιστέρι), είναι σαν φωτιά (μα δεν είναι φωτιά)!

Πώς περιγράφει το ευαγγέλιο την εισβολή του Πνεύματος κατά την ημέρα της Πεντηκοστής στο σπίτι όπου ήταν μαζεμένοι οι μαθητές του Χριστού; Σαν τη βουή που κάνει ο δυνατός άνεμος, και σαν γλώσσες φωτιάς. Και με την εισβολή του ανοίγει την παρέα εκείνη στην οικουμένη. Η αφήγηση μιλά για το άνοιγμα στην ετερότητα και στην πολυεθνικότητα, στους ανθρώπους από δεκαέξι διαφορετικούς λαούς που βρίσκονταν στην πόλη τότε, και οι οποίοι καταλάβαιναν τα λόγια των αποστόλων καθένας στη δική του γλώσσα. Αυτό κι αν είναι φώτιση! Εκείνο που είχε φέρει πριν από πενήντα μέρες ο Χριστός (δηλαδή η Ανάσταση, η θανάτωση του θανάτου) γίνεται τώρα δώρο και πρόσκληση προς όλη την οικουμένη.

Στην καθιερωμένη (βυζαντινή) εικόνα της Πεντηκοστής οι μαθητές δεν σχηματίζουν κύκλο, δηλαδή δεν συγκροτούν πια μια αυτάρκη παρεούλα ή μια περίλκειστη φράξια. Κάθονται έτσι ώστε να σχηματίζεται ημικύκλιο ή πέταλο, δηλαδή μια κοινότητα ανοιχτή. Δείτε ότι στο κάτω μέρος της εικόνας ζωγραφίζεται ανθρωπομορφικά, γενειοφόρος και με ανοιγμένα χέρια, ο κόσμος όλος. Στου κόσμου τα πάθια και τις αγωνίες μάς ανοίγει το Πνεύμα! Και θα ανταποκριθούμε, αν μείνουμε ασκεπείς την ώρα της επίσκεψής του, και αν γουστάρουμε τρελά να εκτεθούμε στον ανυπόταχτο άνεμο. Αναμαλλιασμένοι ναι, αεροστεγείς όχι!

Του Θανάση Ν. Παπαθανασίου, Αν. Καθηγητή της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας, Διευθυντή του περιοδικού «Σύναξη»
Εφημερίδα “Δήμος και Πολιτεία” Αρ. φύλλου 13
Αναστάσιος 

Δευτέρα 10 Μαΐου 2021

Υπομονή: Η ξεχασμένη αρετή

Σύμ­φω­να μέ τό Λε­ξι­κό τοῦ Μπαμ­πι­νι­ώ­τη ὑ­πο­μο­νή εἶ­ναι ἡ ψυ­χι­κή δύ­να­μις μέ τήν ὁ­ποί­α ἀ­νέ­χε­ται κα­νείς κά­τι χω­ρίς νά δυ­σα­να­σχε­τῆ ἤ νά βι­ά­ζε­ται ὑ­περ­βο­λι­κά.

Σύμ­φω­να μέ τό Λε­ξι­κό τοῦ Δη­μη­τρά­κου εἶ­ναι ἡ κα­τά­στα­σις καί τό ἀ­πο­τέ­λε­σμα τοῦ ὑ­πο­μέ­νω.

Καί σύμ­φω­να μέ τό τοῦ Στα­μα­τά­κου Λε­ξι­κό ὑ­πο­μο­νή εἶ­ναι ἡ ἀ­νε­κτι­κό­τη­τα, ἡ ἀ­νο­χή, ἡ ἀν­το­χή. Προ­έρ­χε­ται δέ ἀ­πό τό ρῆ­μα ὑ­πο­μέ­νω, πού ση­μαί­νει μέ­νω πί­σω, καρ­τε­ρῶ.
Μέ­σα στήν ψυ­χο­λο­γί­α ἡ ὑ­πο­μο­νή συν­δέ­ε­ται μέ τό τρί­το στά­διο τῆς ἀν­θρώ­πι­νης ἡ­λι­κί­ας.

Στήν παι­δι­κή ἡ­λι­κί­α ὑ­πάρ­χει τό πεῖ­σμα. 
Στήν ἐ­φη­βι­κή ἡ ἐ­πι­μο­νή καί στό τέ­λος ἡ ὑ­πο­μο­νή.

Πεῖ­σμα, ἐ­πι­μο­νή, ὑ­πο­μο­νή. 
Τρεῖς λέ­ξεις πού γιά πολ­λούς εἶ­ναι σχε­δόν συ­νώ­νυ­μες πα­ρ’ ὅ­τι ἔ­χουν με­γά­λη δι­α­φο­ρά ἡ μί­α ἀ­πό τήν ἄλ­λη. Συμ­βα­δί­ζουν μέ τήν σει­ρά πού ἐ­ξε­λίσ­σε­ται ἡ ἀν­θρώ­πι­νη ἡ­λι­κί­α, χω­ρίς αὐ­τό βέ­βαι­α νά ὑ­πο­νο­εῖ ὅ­τι αὐ­τές θά συμ­βοῦν ὁ­πωσ­δή­πο­τε.

Τό πεῖ­σμα συμ­βα­δί­ζει μέ τήν νη­πια­κή καί τήν παι­δι­κή ἡ­λι­κί­α τοῦ ἀν­θρώ­που. 
Σκε­φθεῖ­τε το λί­γο καί θά κα­τα­λά­βε­τε αὐ­τό πού ἐν­νο­ῶ. Γιά ἕ­να παι­δί, τό μό­νο ἀ­πό τά τρί­α πού μπο­ροῦ­με νά τοῦ ἀ­πο­δώ­σου­με σάν χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό συμ­πε­ρι­φο­ρᾶς, εἶ­ναι τό πεῖ­σμα. Λέ­με, κοί­τα πό­σο πει­σμα­τά­ρι­κο εἶ­ναι. 
Καί ὅ­πως σ’ ἕ­να πει­σμα­τά­ρι­κο παι­δί δέν μπο­ροῦ­με νά ἐ­ξη­γή­σου­με καί νά με­τα­δώ­σου­με τήν γνώ­ση μας γιά κά­τι ἀν­τί­θε­το ἀ­πό αὐ­τό πού ζη­τά­ει κτυ­πών­τας μα­νι­α­σμέ­να τά πό­δια του στό πά­τω­μα, ἔ­τσι ἀ­κρι­βῶς καί στό πεῖ­σμα δέν ὑ­πάρ­χει πε­ρί­πτω­ση νά ἐ­πέμ­βου­με, για­τί τό πεῖ­σμα χα­ρα­κτη­ρί­ζε­ται ἀ­πό τήν ἀ­που­σί­α δι­ά­θε­σης ν’ ἀ­κού­σει ὁ­τι­δή­πο­τε ἄλ­λο ἐ­κτός ἀ­πό τό ναί στήν ἀ­παί­τη­σή του.

Ἡ ἐ­πι­μο­νή εἶ­ναι ἡ ἐ­ξέ­λι­ξη τοῦ πεί­σμα­τος, ὅ­πως ἀ­κρι­βῶς καί ἡ ἐ­φη­βεί­α εἶ­ναι τό ἑ­πό­με­νο στά­διο στήν πο­ρεί­α τοῦ ἀν­θρω­πί­νου σώ­μα­τος. Αὐ­τοί πού ἦ­ταν πει­σμα­τά­ρι­κα παι­διά, ἐ­ξε­λί­χθη­καν σέ ἐ­πί­μο­νους. 
Ἡ ἐ­πι­μο­νή σοῦ ἐ­πι­τρέ­πει νά συ­νο­μι­λεῖς μα­ζί της. 
Ἡ ἐ­πι­μο­νή εἶ­ναι ἕ­να καλ­λι­ερ­γη­μέ­νο εὐ­γε­νι­κό πεῖ­σμα πού κρύ­βε­ται μέ­σα στόν φο­ρέ­α του καί πα­ρου­σιά­ζει πρός τά ἔ­ξω μί­α πιό κό­σμια συμ­πε­ρι­φο­ρά. Εἶ­ναι τό ἴ­διο ἄν ὄ­χι πε­ρισ­σό­τε­ρο ἐ­πι­κίν­δυ­νη ἀ­πό τό πεῖ­σμα, για­τί δέν γί­νε­ται εὔ­κο­λα ἀν­τι­λη­πτή ὅ­πως ἐ­κεῖ­νο. Ἡ ἐ­πι­μο­νή, μπο­ρεῖ κάλ­λι­στα νά γί­νει μέ­σο ἐ­πί­τευ­ξης ἑ­νός σκο­ποῦ, σ’ ἀν­τί­θε­ση μέ τό πείσμα,

Εἶ­ναι πολ­λές οἱ συν­θῆ­κες πού ἀ­παι­τοῦν­ται γιά τήν με­τα­τρο­πή της σ’ ἐρ­γα­λεῖ­ο, χω­ρίς αὐ­τό νά ση­μαί­νει ὅ­τι πρέ­πει νά ὑ­πάρ­χουν ἐξ ἀρ­χῆς ὅ­λες. Μί­α συν­θή­κη, ἡ σπου­δαι­ό­τε­ρη ἴ­σως, εἶ­ναι ἡ ἀ­πο­δο­χή. Ὅ­ταν ἡ ἐ­πι­μο­νή κα­τα­φέρ­νει ν’ ἀ­να­γνω­ρί­ζει τήν ἀ­νο­η­σί­α πού τήν δι­α­κρί­νει, τό­τε ἔ­χει προ­ο­πτι­κές χρη­σι­μό­τη­τας. Ὅ­ταν ἡ ἐ­πι­μο­νή ἀ­πο­δει­κνύ­ε­ται σέ κα­θη­με­ρι­νές πρά­ξεις γιά τήν βελ­τί­ω­ση τοῦ ἴ­διου τοῦ φο­ρέ­α, τό­τε εἶ­ναι ἡ σκά­λα πού θά ὁ­δη­γή­σει στήν ὑ­πο­μο­νή.

Ἡ ὑ­πο­μο­νή. Πό­σο πα­ρε­ξη­γη­μέ­νη εἶ­ναι αὐ­τή ἡ λέ­ξη. Αὐ­τός πού τήν ἔ­χει θε­ω­ρεῖ­ται με­γα­λο­πρε­πής ἀλ­λά καί ἀ­νό­η­τος. Αὐ­τός πού ἔ­χει κα­τα­φέ­ρει νά ἀ­πο­δέ­χε­ται, για­τί ἡ ὑ­πο­μο­νή ση­μαί­νει ἀ­πο­δο­χή, θε­ω­ρεῖ­ται μοι­ρο­λά­τρης. 
Λά­θος, με­γά­λο λά­θος. 

Ἡ ὑ­πο­μο­νή, ἡ ἀ­πο­δο­χή δη­λα­δή, δέν ση­μαί­νει σκύ­βω τό κε­φά­λι, ἀλ­λά ἀν­τί­θε­τα τό κρα­τά­ω πιό ψη­λά ἀ­πό τά γε­γο­νό­τα, γιά νά μπο­ρῶ νά τά πα­ρα­τη­ρῶ ἀν­τι­κει­με­νι­κά. 
Ὑ­πο­μο­νή δέν ση­μαί­νει μοι­ρο­λα­τρί­α. 
Ὑ­πο­μο­νή δέν ση­μαί­νει δέν θέ­λω, δέν προ­σπα­θῶ, δέν ἔ­χω ὄ­νει­ρα, ἀλ­λά ἀν­τί­θε­τα ση­μαί­νει ἀ­γω­νί­ζο­μαι γι’ αὐ­τά. 
Ἡ ὑ­πο­μο­νή δέν εἶ­ναι βα­σα­νι­στή­ριο ὅ­πως ὑ­πο­νο­εῖ τό σχό­λιο «κοί­τα τόν κα­κο­μοί­ρη πώς τά ὑ­πο­μέ­νει». 
Ὑ­πο­μο­νή εἶ­ναι μί­α ἐ­ξε­λι­κτι­κή δι­α­δι­κα­σί­α, εἶ­ναι ἕ­να ἐρ­γα­λεῖ­ο ἁ­γνῆς ἀν­τι­λη­πτι­κό­τη­τας, εἶ­ναι ἕ­νας στό­χος πού μέ τήν κα­τά­κτη­σή του γί­νε­ται ἕ­να πο­λύ­τι­μο μέ­σο μά­θη­σης.

Ὑ­πο­μο­νή θά πεῖ.­..

Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μήν κα­τα­βάλ­λε­σαι.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μήν πα­ρα­φέ­ρε­σαι.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μήν μεμ­ψι­μοι­ρεῖς.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μήν γκρι­νιά­ζεις.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μήν γί­νε­σαι ἀν­τι­κοι­νω­νι­κός.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μήν γί­νε­σαι πρό­βλη­μα στό πε­ρι­βάλ­λον σου.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά μέ­νεις ὄρ­θιος.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά χα­μο­γε­λᾶς.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά δο­ξο­λο­γεῖς.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά προ­σφέ­ρεις.
Νά πο­νᾶς, ἀλ­λά νά προ­σεύ­χε­σαι.
..................

Καί πά­λι· Τί εἶ­ναι ἡ ὑ­πο­μο­νή;

Τί εἶ­ναι ἡ ὑ­πο­μο­νή; 
Βε­βαί­ως ἡ ὑ­πο­μο­νή δέν εἶ­ναι ὅ­πως ἰ­σχυ­ρί­ζον­ται ὁ­ρι­σμέ­νοι κά­ποι­α στω­ι­κή ἀ­πά­θεια πού κά­νει τόν ἄν­θρω­πο ἀ­ναί­σθη­το στίς πα­ρου­σι­α­ζό­με­νες δυ­σκο­λί­ες.

Του­ναν­τί­ον, ὅ­πως τό γνω­ρί­ζου­με ὅ­λοι, πρό­κει­ται γιά τήν ἐ­σω­τε­ρι­κή ἐ­κεί­νη δύ­να­μη, ἡ ὁ­ποί­α τόν ἱκα­νώ­νει νά ἔ­χει ἐγ­καρ­τέ­ρη­ση στίς δυ­σκο­λί­ες, στίς ἀ­σθέ­νει­ες, τή φτώ­χεια, τίς στε­ρή­σεις, τούς θα­νά­τους… ................................
Ὁ ἄν­θρω­πος πού εἶ­ναι ὑ­πο­μο­νε­τι­κός δέν βι­ά­ζε­ται, δέν δυ­σα­να­σχε­τεῖ, δέν ἀ­γω­νιᾶ καί δέν ἀν­τι­δρᾶ. Του­ναν­τί­ον, δι­α­θέ­τει ἀν­δρεί­α, ἡ­ρω­ι­σμό, με­γα­λο­ψυ­χί­α. 
Προ­σόν­τα μέ τά ὁ­ποῖ­α γι­νό­μα­στε ἀν­θε­κτι­κοί καί δυ­να­τοί, νι­κη­τές καί θρι­αμ­βευ­τές στόν ἀ­γῶ­να τῆς ζω­ῆς. Ἐ­άν λά­βει κα­νείς ὑ­π’ ὄ­ψη του ὅ­τι ἐμ­πό­δια καί δυ­σκο­λί­ες ὑ­πάρ­χουν πάν­το­τε στήν ἐκ­πλή­ρω­ση τῶν κα­θη­με­ρι­νῶν κα­θη­κόν­των τῆς ζω­ή μας, ἀλ­λά ἰ­δι­αι­τέ­ρως καί σέ ἔ­κτα­κτα καί κρί­σι­μα πε­ρι­στα­τι­κά, γί­νε­ται φα­νε­ρό πό­σο ἀ­ναγ­καί­α καί ἀ­πα­ραί­τη­τη εἶ­ναι γιά ὅ­λους μας ἡ ἀ­ρε­τή τῆς ὑ­πο­μο­νῆς.
................................
Ἀ­να­φέ­ρει σχε­τι­κά πά­λι ἕ­νας σύγ­χρο­νος Ἱ­ε­ράρ­χης:

Πρῶ­τον.Ἡ ὑ­πο­μο­νή εἶ­ναι:

ἡ πυ­ρη­νι­κή δύ­να­μη γιά τήν πνευ­μα­τι­κή μας ζω­ή,

ἡ θω­ρά­κι­σή μας στά δί­σε­κτα χρό­νια καί στούς ἀ­πο­κα­λυ­πτι­κούς και­ρούς τῆς ἀ­πο­στα­σί­ας πού ζοῦ­με,

ἡ συ­νι­στα­μέ­νη ὅ­λων τῶν ἀ­ρε­τῶν. Τήν συν­θέ­τει ἡ ἐμ­πι­στο­σύ­νη στό θέ­λη­μα τοῦ Θε­οῦ καί ἡ τα­πεί­νω­ση.

Τήν ὀ­νό­μα­σαν:

δύ­να­μη τῆς ψυ­χῆς,

κλει­δί, πού ἀ­νοί­γει ὅ­λες τίς πόρ­τες,

στό­λι­σμα γεν­ναί­ων ψυ­χῶν καί

βρά­χο, πά­νω στόν ὁ­ποῖ­ο συν­τρί­βον­ται ὅ­λοι οἱ πει­ρα­σμοί.
.......................................
Ἐ­άν ὅ­λα αὐ­τά εἶ­ναι ἡ ὑ­πο­μο­νή, τό­τε τό ἀν­τί­θε­το τῆς ὑ­πο­μο­νῆς ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α τί εἶ­ναι; Εἶ­ναι:

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α εἶ­ναι τό ἆγ­χος τοῦ ἐ­γω­ϊ­σμοῦ ἤ ἡ κραυ­γή τοῦ πει­να­σμέ­νου στο­μα­χιοῦ του.

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α εἶ­ναι καρ­πός ὑ­παρ­ξια­κῆς ἀ­να­σφά­λειας καί μαρ­τυ­ρί­α δαι­μο­νι­κῆς ἀ­να­μί­ξε­ως στίς ὑ­πο­θέ­σεις μας.

— Ἡ ἀ­στο­χί­α καί ἀ­πο­τυ­χί­α στά με­γά­λα θέ­μα­τα τῆς ζω­ῆς μας.

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α εἶ­ναι ἐ­χθρός τῆς εἰ­ρή­νης καί σύμ­βου­λος τῆς ἐγ­κλη­μα­τι­κό­τη­τος.

— Δει­λί­α πού πολ­λά­κις πα­ρου­σι­ά­ζε­ται μέ ἔν­δυ­μα γεν­ναι­ό­τη­τος.

— Εἶ­ναι ὑ­παρ­ξια­κή ἄρ­νη­σις τοῦ Σταυ­ροῦ, πρό­δρο­μος τῆς ἀ­πελ­πι­σί­ας.

— Πρό­δρο­μος τοῦ θυ­μοῦ καί συ­νο­δός μας στήν κό­λα­σι.

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α γεν­νᾶ στεῖ­ρα δά­κρυ­α, ἀ­δι­α­κρι­σί­α καί πνευ­μα­τι­κή τυ­φλό­τη­τα.

— Μι­κρή ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α κη­λι­δώ­νει τίς με­γά­λες ἀ­ρε­τές καί με­γά­λη τίς σκο­τώ­νει.

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α μοι­ά­ζει μέ ὑ­στε­ρι­κή καί ἄ­τε­κνη γυ­ναῖ­κα, ἐ­νῶ ἡ ὑ­πο­μο­νή μοι­ά­ζει μέ χα­ρι­τω­μέ­νη καί πο­λύ­τε­κνη μη­τέ­ρα.

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α μοι­ά­ζει μέ το­ύς πο­λύ­γλωσ­σους ἀ­πα­τε­ῶ­νες τῆς σύγ­χρο­νης κοι­νω­νί­ας· πό­τε ὁ­μι­λεῖ μέ ψε­ύ­δη καί προ­φά­σεις, πό­τε μέ κο­λα­κεῖ­ες ἤ ἀ­πει­λές, πό­τε μέ ὕ­βρεις καί συ­κο­φαν­τί­ες, πό­τε μέ νο­ση­ρο­ύς συ­ναι­σθη­μα­τι­σμο­ύς καί ὑ­στε­ρι­κό­τη­τες, πό­τε μέ δι­α­πλη­κτι­σμο­ύς καί ἐγ­κλη­μα­τι­κό­τη­τες.

— Ἡ ἀ­νυ­πο­μο­νη­σί­α εἶ­ναι ἡ πόρ­τα ἀ­πό τήν ὁ­πο­ί­α ὑ­πο­χρε­ώ­νου­με τόν Κύ­ριο νά φύ­γει ἀ­πό τή ζωή μας.

Χα­ρι­τώ­νει τόν ἄν­θρω­πο καί σώ­ζει τήν οἰ­κο­γέ­νεια
..........................
περισσότερα εδώ

Παρασκευή 16 Απριλίου 2021

Η ΠΡΕΣΒΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

«Χαῖρε δεκτὸν πρεσβείας θυμίαμα»

Οἱ Χαι­ρε­τι­σμοὶ εἶ­ναι ἕ­νας με­γα­λό­πνο­ος ὕ­μνος πρὸς τὴν Πα­να­γί­α. Τὴν ὑ­μνοῦ­με μὲ τὰ λαμ­πρό­τε­ρα λό­για τῆς ἀν­θρώ­πι­νης γλώσ­σας γιὰ τὴν ἀ­νε­πα­νά­λη­πτη ὡ­ραι­ό­τη­τα ποὺ πε­ρι­βάλ­λει τὴν ὑ­πέ­ρο­χη μορ­φή της. Ἀ­νά­με­σα στὰ πολ­λὰ ἐγ­κώ­μια, ποὺ ὁ ποι­η­τὴς τοῦ Ἀ­κα­θί­στου Ὕ­μνου ἀ­πευ­θύ­νει στὸ πρό­σω­πό της, εἶ­ναι καὶ ὁ στί­χος: «Χαῖ­ρε δε­κτὸν πρε­σβεί­ας θυ­μί­α­μα».

Ἡ Πα­να­γί­α εἶ­ναι ὁ με­γά­λος πρέ­σβυς μας μπρὸς στὸν Θε­ό. Ἡ πρε­σβεί­α της γιὰ τὸν κό­σμο εἶ­ναι ἀ­δι­ά­κο­πη. Καὶ εὐ­χα­ρί­στως εὐ­πρόσ­δε­κτη ἀ­πὸ τὸν Θε­ό. Σὰν τὸ εὐ­ω­δια­στὸ θυ­μί­α­μα. Για­τί ὁ Θε­ὸς δέ­χε­ται τό­σο εὐ­χά­ρι­στα τὴν πρε­σβεί­α τῆς Πα­να­γί­ας;

Ἀ­να­φέ­ρε­ται πὼς ὁ σο­φὸς Σο­λο­μών­τας, βα­σι­λιὰς τοῦ Ἰσ­ρα­ήλ, μὲ τὸν μο­να­δι­κὸ πλοῦ­το καὶ τὴ δύ­να­μη ποὺ εἶ­χε ἀ­πο­κτή­σει, ἔ­στη­σε γιὰ τὸν ἑ­αυ­τό του στὸ πα­λά­τι του ἕ­να χρυ­σὸ καὶ ψη­λὸ θρό­νο. Γύ­ρω ἀ­π’ αὐ­τὸν δο­ρυ­φο­ροῦ­σαν οἱ φρου­ροί του. Ὅ­ποι­ος ἤ­θε­λε νὰ μι­λή­σει στὸν βα­σι­λιά, εἶ­χε δι­καί­ω­μα νὰ πλη­σιά­σει μό­νο μέ­χρι τὰ ἕ­ξι μέ­τρα ἀ­πὸ τὸν θρό­νο. Ὄ­χι πε­ρισ­σό­τε­ρο. Μιὰ μέ­ρα μπαί­νει ἀ­να­πάν­τε­χα στὴν αἴ­θου­σα τοῦ θρό­νου ἡ μη­τέ­ρα του. Ὅ­πως ἦ­ταν κα­θι­ε­ρω­μέ­νο, στέ­κε­ται στὰ ἕ­ξι μέ­τρα ἀ­π’ τὸν βα­σι­λιὰ καὶ ἀρ­χί­ζει νὰ τὸν πα­ρα­κα­λεῖ γιὰ κά­ποι­ο ζή­τη­μα. Τό­τε ὁ Σο­λο­μών­τας ση­κώ­νε­ται ἀ­μέ­σως ἀ­πὸ τὸν θρό­νο του καὶ τὴν κα­λεῖ νὰ πλη­σιά­σει κον­τά του.

-  Ἐ­σὺ εἶ­σαι ἡ μά­να μου, τῆς λέ­γει, ἡ σε­βα­στὴ καὶ μο­να­δι­κὴ μά­να μου. Γιὰ σέ­να δὲν ὑ­πάρ­χει καμ­μιὰ ἀ­πα­γό­ρευ­ση. Ἀ­νέ­βα στὸν θρό­νο καὶ ζή­τη­σέ μου ὅ,τι θέ­λεις. Ἐ­σὺ δὲν εἶ­σαι σὰν τὸν λα­ό μου καὶ τοὺς ὑ­πη­κό­ους μου. Στὶς προ­στα­γές σου εἶ­ναι καὶ ὁ βα­σι­λιάς. Μὴ δι­στά­ζεις, μί­λα ἐ­λεύ­θε­ρα.

Ἂν ὁ σο­φὸς Σο­λο­μών­τας τί­μη­σε τό­σο τὴ μη­τέ­ρα του, ὁ Βα­σι­λιὰς τῶν Οὐ­ρα­νῶν, ὁ Θε­ός, ἦ­ταν δυ­να­τὸν νὰ μὴν τι­μή­σει τὴ δι­κή του μη­τέ­ρα, τὴν Πα­να­γί­α; Αὐ­τὸς ποὺ ἔ­δω­σε τὸν νό­μο: «Τί­μα τὸν πα­τέ­ρα σου καὶ τὴν μη­τέ­ρα σου», ποὺ με­ρί­μνη­σε γιὰ τὴν Πα­να­γί­α ἀ­κό­μα καὶ κα­τὰ τὴν τε­λευ­ταί­α του στιγ­μὴ πά­νω στὸν Σταυ­ρὸ καὶ τὴν πα­ρέ­δω­σε στὸν μα­θη­τή του Ἰ­ω­άν­νη νὰ τὴ φρον­τί­ζει, συ­νέ­χι­σε καὶ στὸν οὐ­ρα­νὸ νὰ τὴν τι­μᾶ καὶ νὰ τὴ δο­ξά­ζει. Ἔ­φτια­ξε θρό­νο ὑ­ψη­λὸ στὸν οὐ­ρα­νὸ καὶ τὴν ἔ­βα­λε νὰ κα­θί­σει στὰ δε­ξιά του. «Πα­ρέ­στη ἡ βα­σί­λισ­σα ἐκ δε­ξι­ῶν σου ἐν ἱ­μα­τι­σμῷ δι­α­χρύ­σῳ πε­ρι­βε­βλη­μέ­νη, πε­ποι­κιλ­μέ­νη» (Ψαλμ. 44, 10). Ἡ Πα­να­γί­α ἔ­γι­νε Βα­σί­λισ­σα τῶν ἀγ­γέ­λων, κά­θε­ται πλά­ι στὸν Υἱ­ό της καὶ τοῦ μι­λά­ει συ­νέ­χεια γιὰ τὰ ὑ­πό­λοι­πα τέ­κνα της, τοὺς ἀν­θρώ­πους. Πρε­σβεύ­ει, με­σι­τεύ­ει γιὰ μᾶς.

Καὶ ὁ Χρι­στός; Ἀ­κού­ει τὴ μη­τέ­ρα του; Ἔ­χει ἀ­ξί­α ἡ πρε­σβεί­α της; Ἢ μά­ται­α τὸν πα­ρα­κα­λεῖ;

Λέ­γει ὁ φω­τι­σμέ­νος δι­δά­σκα­λος τοῦ γέ­νους μας Ἠ­λί­ας Μη­νιά­της:

-  Σ’ ὅ­λους τοὺς ἁ­γί­ους μπο­ρεῖ ὁ Θε­ὸς νὰ πεῖ κά­πο­τε ὄ­χι. Μό­νο ἕ­νας ἄν­θρω­πος ὑ­πάρ­χει, στὸν ὁ­ποῖ­ο ὁ Θε­ὸς δὲν λέ­γει πο­τὲ ὄ­χι. Ἡ Πα­να­γί­α. Για­τὶ στοὺς ἁ­γί­ους λέ­γει: Ἔχε­τε χρέ­ος νὰ πα­ρα­κα­λεῖ­τε. Ἐ­νῶ στὴν Πα­να­γί­α λέ­γει: Ἐ­σὺ ἔ­χεις τὴ χά­ρη νὰ ζη­τᾶς. Ἄλ­λο τὸ χρέ­ος κι ἄλ­λο ἡ χά­ρη. Ἡ Πα­να­γί­α εἶ­ναι πά­νω ἀ­π’ ὅ­λους τοὺς ἁ­γί­ους. Οἱ ἄλ­λοι ἅ­γιοι εἶ­ναι ἁ­πλῶς δοῦ­λοι τοῦ Θε­οῦ. Ἡ Πα­να­γί­α εἶ­ναι ἡ μά­να τοῦ Θε­οῦ. Ὅ­λοι οἱ ἄλ­λοι εἶ­ναι ὑ­πη­ρέ­τες τοῦ Θε­οῦ κι ἔ­χουν χρέ­ος νὰ πα­ρα­κα­λοῦ­ν. Ἐ­νῶ ἡ Πα­να­γί­α εἶ­ναι ἡ μη­τέ­ρα τοῦ Θε­οῦ καί, χω­ρὶς νὰ πα­ρα­κα­λέ­σει, ἔ­χει τὸ δι­καί­ω­μα καὶ τὴ δύ­να­μη νὰ κά­νει ὅ­ποι­ο θαῦ­μα θέ­λει.

Λοι­πόν; Ὄ­χι μό­νο ἀ­κού­ει τὶς πρε­σβεῖ­ες τῆς μη­τέ­ρας του ὁ Χρι­στός, μὰ τῆς ἔ­χει δώ­σει τὸ ἐ­λεύ­θε­ρο νὰ ζη­τά­ει ὅ,τι θε­λή­σει.

Κι ἐ­μεῖς; Ἔ­χου­με κα­τα­λά­βει τί ση­μαί­νει γιὰ μᾶς ἡ Πα­να­γί­α; Ἐμ­πι­στευ­ό­μα­στε τὴ ζω­ή μας στὰ χέ­ρια της; Ἀ­ξι­ο­ποι­οῦ­με τὴ με­γά­λη δω­ρε­ὰ νὰ τὴν ἔ­χου­με με­σί­τρια μπρο­στὰ στὸν Θε­ό; Καὶ μά­να μας;

Ἐ­κεί­νη μᾶς θε­ω­ρεῖ παι­διά της. Μᾶς θέ­λει κον­τά της. Ὄ­χι μό­νο γιὰ νὰ τῆς ὑ­πο­βάλ­λου­με τὰ αἰ­τή­μα­τά μας. Ἀλ­λὰ κυ­ρί­ως γιὰ νὰ βλέ­που­με τὴν ἁ­γί­α ζω­ή της. Καὶ νὰ βα­δί­ζου­με στὰ ἴ­χνη της. Κα­τὰ τὴ μά­να, νὰ γί­νον­ται καὶ τὰ παι­διά της. Αὐ­τὴ θά ΄ταν ἡ με­γα­λύ­τε­ρη τι­μὴ ποὺ θὰ μπο­ρού­σα­με νὰ τῆς κά­νου­με.

Κι αὐ­τὴ σὰν μά­να θὰ κά­νει σί­γου­ρα τὸ κα­λύ­τε­ρο γιὰ τὰ παι­διά της. Θὰ καί­ει πάν­τα τὸ εὐ­ω­δια­στὸ θυ­μί­α­μα τῶν πρε­σβει­ῶν της γιὰ μᾶς μπρο­στὰ στὸν θρό­νο τοῦ Θε­οῦ. Ἂς μὴ στα­μα­τή­σου­με λοι­πὸν πο­τὲ νὰ τῆς φω­νά­ζου­με:

«Χαῖ­ρε δε­κτὸν πρε­σβεί­ας θυ­μί­α­μα».

«Πα­να­γί­α Δέ­σποι­να Θε­ο­τό­κε, πρέ­σβευ­ε ὑ­πὲρ ἡ­μῶν τῶν ἁ­μαρ­τω­λῶν».

Ἡ Χά­ρη της καὶ ἡ εὐ­χή της πάν­το­τε νὰ μᾶς ἀ­κο­λου­θοῦν.

Παρασκευὴ Ἀκαθίστου
4 Ἀπριλίου 2008
π. Δημητρίου Μπόκου
«Ἀντιύλη» - Ἱ. Ν. Ἁγ. Βασιλείου, 481 00 Πρέβεζα
Tηλ. 26820 23075 / 25861 / 6980 898 504. E-mail: antiyli.gr@gmail.com