ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ ΤΩΝ ΔΥΩ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ - Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου

Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου

ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ

ΤΩΝ ΔΥΩ ΚΑΝΟΝΩΝ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΕΙΩΝ

(αὐθεντικὸ κείμενο, ὀρθογραφία καὶ σύνταξη)

Ἑορτοδρόμιον, σελ. 125

 Γλυκὺ πρᾶγμα εἶναι ἀληθῶς ἡ μεταβολὴ, ἀδελφοὶ, ὄχι μόνον ὅταν ἀπὸ τὰ λυπηρὰ εἰς τὰ ἠδέα μεταβαλλώμεθα· ἀλλὰ καὶ ἐκ τοῦ ἐναντίου, ὅταν ἀπὸ τὰ ἠδέα εὶς τὰ λυπηρὰ μεταβαίνωμεν. Οὕτω, χάριν παραδείγματος, ὅταν ἡμεῖς φάγωμεν συνεχῶς καὶ εἰς πολλὰς ἡμέρας κρέατα τῶν νοστιμωτάτων Φασιανῶν (πουλίων τοῦ Φάσιδος ποταμοῦ) καὶ τῶν Παγωνίων, καὶ ἄλλων γλυκυτάτων φαγητῶν, ὕστερον σιγχαινόμεθα ταῦτα, καὶ θέλομεν νὰ φάγωμεν κάρδαμον θετέον ἢ ράκα ἢ ἄλλα τινὰ φαγητὰ εὐτελῆ καὶ ἀηδῆ εὶς τὴν γεῦσιν. Οὕτως ἀποστρεφόμεθα τὴν ἀνάπαυσιν τὴν ὁποίαν λαμβάνομεν εἰς πολὺν καιρὸν, καὶ ζητοῦμεν ἀπὸ λόγου μας τοὺς κόπους καὶ πόνους τοῦ σώματος. Τούτου ἂς εἶναι παράδειγμα ὁ Μακεδὼν Φίλιππος, ὁ ὁποῖος χορτάσας τρόπον τινὰ ἀπὸ τὰς συνεχεῖς εὐτυχίας αἱ ὁποῖα τὸν ἠκολούθησαν εἰς μίαν ἡμέραν, ἐπεθύμησε καὶ τὴν ἐκ τούτων μεταβολήν· ὄθεν ἐζήτησεν ἀπὸ τὸν ψευδόθεόν Δία νὰ μιχθῇ μὲ τὰς εὐτυχίας του καὶ κἀνὲν δυστύχημα, εἰπὼν: «Ὦ Ζεῦ, μίξον τι τοῖς ἀγαθοῖς καὶ δυστύχημα».

Εἰ δὲ τόσον γλυκὺ πρᾶγμα εἶναι ἡ μεταβολὴ εἰς τὰ σωματικὰ πράγματα, ἂν καὶ τύχῃ νὰ γένῃ αὕτη ἀπὸ τὰ χαριέστερα καὶ εὐειδέστερα εἰς τὰ λυπηρὰ καὶ ἀηδέστερα· πόσον ἆρα γε εἶναι αὕτη γλυκερὰ, ὅταν γένῃ ἀπὸ μὶαν πνευματικὴ ἡδονὴν εἰς ἄλλην πνευματικὴν ἡδονήν; καὶ ἀπὸ μίαν δόξαν εἰς ἄλλην δόξαν; Διὰ τοῦτο λοιπὸν ἡμεῖς, ἀγαπητοὶ, ἂς μεταβῶμεν ἀπὸ τὰ Γενέθλια τοῦ Κυρίου εἰς τὸ Βάπτισμα τούτου, καὶ τὴν Βηθλεὲμ ἀφήσαντες, ἂς ὑπάγωμεν εὶς τὸν Ἰορδάνην, καὶ ἂς θεωρήσωμεν τὰ ἐκεῖσε Μυστήρια. Καὶ πρὸ τούτου ἂς θεωρήσωμεν νοερῶς τὸν Πρόδρομον Ἰωάννην τὸν Υἱὸν τοῦ ἱεράρχου Ζαχαρίου, ὃς τις προσολίγον ἀφῆκε τὴν βαθυτέραν ἔρημον, καὶ ἦλθε κοντὰ εἰς τὸν Ἰορδάνην καὶ ἐδίδασκε τοὺς λαούς. Αὐτὸς ἦτον κατὰ τὴν σωματικὴν θεωρίαν ἄγριος καὶ φοβερὸς καὶ ἀνομοιος μὲ τοὺς ἄλλους ἀνθρώπους διὰ τὴν πολυχρόνιον ἐν ταῖς ἐρήμοις διατριβήν· αὐτὸς εἶχε τὰ μαλλία τῆς κεφαλῆς πεπυκνωμένα καὶ ἀκτένιστα· αὐτὸς εἶχε κεκαυμένον ὑπὸ τοῦ ἡλίου τὸ πρόσωπον· αὐτὸς ἦτον λεπτὸς εἰς τὸ σῶμα, καὶ τόσον λεπτοὺς εἶχε τοὺς βραχίονας καὶ τὰ πλευρὰ, ὥστε ἐφαίνοντο ὡς ἀράχνη· καὶ τὰ σκέλη του ἐπαρωμοίαζαν μὲ τὰ σκέλη τῶν ἀκρίδων· ἡ ὁμιλία του ἦτον τραχεῖα ἐνταυτῷ καὶ γλυκεῖα· τραχεῖα μὲν διὰ τὸ ὀνειδιστικὸν, γλυκεῖα δὲ διὰ τὸ κήρυγμα τῆς μετανοίας· διότι ἔλεγε πρὸς τοὺς Ἰουδαίους· «Γεννήματα ἐχιδνῶν (τοῦτο εἶναι τὸ τραχὺ καὶ ἄγριον), ποιήσατε καρποὺς ἀξίους τῆς μετανοίας» (τοῦτο εἶναι τὸ γλυκὺ καὶ πρᾶον τῆς ὁμιλίας). Καὶ διὰ νὰ εἰπῶ καθολικῶς, καθὼς ἦτον ἡ τροφὴ τοῦ Ἰωάννου μέλι ἄγριον· οὕτω καὶ ἡ διδασκαλία του ἦτον σμιγμένη μὲ γλυκύτητα καὶ μὲ σκληρότητα.

Ἐκεῖ εἰς τὸν Ἰορδάνην ἂς θεωρήσωμεν τὸν Ἰησοῦν, ὃς τις σμίξας τὸν ἑαυτόν του μαζὶ μὲ τὸν πολὺν λαὸν ἔρχεται εἰς τὸν Ἰωάννην διὰ νὰ λάβῇ τὸ Βἀπτισμα· ἀλλ᾽ ὁ Ἰωάννης ἐμποδίζει αὐτὸν ἀπὸ τὸ τοιοῦτον ἐγχείρημα· «Ἐγὼ (ἐβόα) ἐγὼ χρείαν ἔχω ὑπὸ σοῦ βαπτισθῆναι, καὶ σὺ ἔρχῃ πρὀς με;». Ἐκεὶ ἂς ἰδοῦμεν τὸν Ἰορδάνην γυρίζοντα τὸ ῥεῖθρον εἰς τὰ ὀπίσω· ἐκεῖ ἂς θεωρήσωμεν τὸν Οὐρανὸν νὰ ἀνοίγεται, καὶ τὴν φωνὴν ἂς ἀκούσωμεν τοῦ Πατρὸς ἄνωθεν ἐκ τῶν Οὐρανῶν ὡς βροντὴν κατερχομένην καὶ Υἱὸν ἀγαπητὸν μαρτυροῦσαν τὸν βαπτιζόμενον· ὁμοίως ἂς θεωρήσωμεν νοερῶς καὶ τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον ἐν εἴδει περιστερᾶς κατερχόμενον καὶ τῷ βαπτισθέντι ἐπικαθήμενον· τὰ τοιαῦτα θεῖα θεωρήματα πόσας χάριτας περιέχουσι; Βέβαια πολλὰς καὶ ἀνεκλαλήτους…

Για την αντιγραφή: Ισίδωρος μοναχός