Ο Ευαγγελιστής Λουκάς και οι πρώτες Εικόνες της Παναγίας - Οι Αχειροποίητες Εἰκόνες

Ο Απόστολος, Ευαγγελιστής και αγιογράφος Λουκάς γεννήθηκε από Έλληνα πατέρα στην Αντιόχεια της Συρίας, κατά τις αρχές του 1ου αιώνα μ. Χ.

Έγραψε το τρίτο Ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης, καθώς και το βιβλίο «Πράξεις των Αποστόλων» της ίδιας Διαθήκης.

Ήταν άριστος ιατρός και ταλαντούχος ζωγράφος. Σύμφωνα με την ιερή παράδοση της Εκκλησίας μας, ο Απόστολος Λουκάς αγιογράφησε για πρώτη φορά την Παναγία με τον Χριστό ως τριετές παιδίο στην αγκαλιά της (τύπος της Οδηγήτριας), ενόσω αυτή ζούσε.

Η Θεοτόκος, όταν είδε την εν λόγω εικόνα της ευχαριστήθηκε πολύ και την ευλόγησε λέγοντας:

«Η χάρις του εξ εμού τεχθέντος είη δι’ εμού μετ’ αυτής

(: Η χάρη του Χριστού να υπάρχει μέσω της μορφής μου σ’ αυτήν την πρωτότυπη εικόνα και σε όλα τα αντίγραφά της)».

Ο ευαγγελιστής Λουκάς υπήρξε στενός συνεργάτης και συνοδός του Αποστόλου Παύλου σε πολλές απ’ τις περιοδείες του.

Κήρυξε στη Νότια Ευρώπη και την Ελλάδα. Πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών κι εκεί βρίσκεται έως σήμερα ο τάφος του.
Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 18 Οκτωβρίου.

**********************

Στη συνέχεια παραθέτουμε δύο άρθρα σχετικά με τις εικόνες της Θεοτόκου, που αποδίδονται στον Ευαγγελιστή Λουκά.

Οἱ πρῶτες εἰκόνες τῆς Παναγίας

Παναγόπουλος Δημήτριος

Πολλοὶ ἔχουν τὴ γνώμη ὅτι οἱ πρῶτες εἰκόνες τῆς Παναγίας εἶναι τοῦ Ἀποστόλου Λουκᾶ.

Δὲν εἶναι σωστὸ αὐτό.

Οἱ πρῶτες εἰκόνες τῆς Παναγίας εἶναι οἱ ἀχειροποίητες, δηλαδὴ χωρὶς ἀνθρώπινο χέρι.

Ἡ παράδοση λέει ὅτι ὅταν ζοῦσε ἡ Παναγία, ὁ ἀπόστολος Πέτρος καὶ ὁ Ἰωάννης ἔφτιαξαν μία ἐκκλησία γιὰ τὴ Παναγία χωρὶς ἡ ἴδια νὰ τὸ γνωρίζει, στὴ Λήδα – ἀπέξω ἀπὸ τὸ Τὲλ Ἀβὶβ – ποὺ εἶναι ἡ πατρίδα τοῦ Ἁγίου Γεωργίου καὶ ὑπάρχει ὁ τάφος του. Παρακάλεσαν τότε τὴ Παναγία νὰ πάει ἐκεῖ καὶ νὰ εὐλογήσει τὴν Ἐκκλησία.

Ἐκείνη τοὺς εἶπε πηγαίνετε καὶ θὰ μὲ βρεῖτε ἐκεῖ.

Οἱ Ἀπόστολοι νόμισαν πὼς θὰ πήγαινε ἐκεῖ μὲ κάποιο ἄλλο μέσο καὶ ἀπὸ εὐγένεια καὶ εὐσέβεια ἔσπευσαν γρηγορότερα γιὰ νὰ τὴν προλάβουν καὶ νὰ τὴν ὑποδεχθοῦν.

Ὅμως ὅταν μπῆκαν μέσα παραδόξως εἶδαν σὲ μιὰ κολόνα στὸ Ἱερὸ μία εἰκόνα τῆς Παναγίας μὲ τὸ πρόσωπό της καὶ τὸ σῶμα της ὁλόκληρο.

Αὐτὴ ἦταν ἡ πρώτη καὶ ἀχειροποίητη εἰκόνα της.

Παρόμοια ἀχειροποίητη εἰκόνα ἦταν καὶ ἐκείνη τοῦ Ἱεροῦ Μανδηλίου μὲ τὴ μορφὴ τοῦ προσώπου τοῦ Κυρίου ποὺ ἀποτυπώθηκε ἀπὸ τὸν ἱδρώτα τοῦ Χριστοῦ

καὶ θεράπευσε τὸ βασιλιὰ τῆς Ἐδέσσης Αὔγαρο, ὅταν ἐκεῖνος εἶχε στείλει ἀπεσταλμένους νὰ τὸν βροῦν γιὰ νὰ προσευχηθεῖ γι’ αὐτόν.

Ὑπῆρξε καὶ δεύτερη ἀχειροποίητη εἰκόνα τῆς Παναγίας:

Οἱ πρῶτοι χριστιανοὶ ἔφτιαξαν ἕνα πολὺ ὡραῖο Ναό, ἀλλὰ κάποια στιγμὴ οἱ Ἑβραῖοι ἤθελαν νὰ τὸν πάρουν. Μετὰ ἀπὸ διαμάχη τελικὰ τὸ θέμα ἔφθασε στὰ δικαστήρια καὶ ἐπειδὴ ἦταν δύσκολη ἀπόφαση, ὁ δικαστὴς ζήτησε νὰ σφραγίσουν τὸν Ναὸ καὶ νὰ περιμένουν ὅλοι κάποιο σημάδι ἐξ οὐρανοῦ.

Ὅταν ἀργότερα ἄνοιξαν τὸν Ναό, εἶδαν παραδόξως στὸ ἀριστερὸ πάνω μέρος τοῦ Ἱεροῦ τὴν εἰκόνα τῆς Παναγίας. Ὁ δικαστὴς τότε ρώτησε τί εἶναι αὐτὸ ποὺ βλέπει, καὶ τοῦ ἀπάντησαν οἱ χριστιανοὶ ὅτι εἶναι ἡ μορφὴ τῆς Παναγίας, τῆς Μαρίας μητρὸς τοῦ Χριστοῦ καὶ Θεοῦ μας καὶ ἔτσι ἀποφάσισε νὰ τὴ δώσουν στοὺς χριστιανούς.

Μετὰ τὶς παραπάνω δύο εἰκόνες ποὺ ἀναφέραμε ἔρχονται οἱ εἰκόνες τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ.

Ὅμως μόνο τρεῖς εἰκόνες ποὺ ὑπάρχουν μέχρι σήμερα εἶναι τοῦ Εὐαγγελιστοῦ.

Ἡ μία βρίσκεται στὰ Καλάβρυτα στὸ Μέγα Σπήλαιο καὶ εἶναι ἀπὸ κερὶ καὶ λιβάνι (κηρομαστίχα) ἀνάγλυφος, ἡ δεύτερη εἶναι τῆς Σουμελᾶ κοντὰ στὴ Βέροια, εἶναι μὲ χρῶμα καὶ ἡ Τρίτη εἶναι στὴ Κύπρο τῆς Παναγίας τοῦ Κύκκου καὶ εἶναι φτιαγμένη μὲ ψηφίδα. Ὅλες οἱ ἄλλες εἰκόνες ποὺ ὑπάρχουν εἶναι σύμφωνα μὲ αὐτὲς τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ καὶ ὄχι τοῦ ἴδιου τοῦ Λουκᾶ.

Ἀπὸ αὐτὲς τὶς τρεῖς ἔχουν ξεσηκώσει οἱ ἁγιογράφοι, ὁ καθένας μὲ τὴ τέχνη του, ὅλες τὶς ἄλλες ποὺ ἀνέρχονται κατ’ ἄλλους σὲ πενήντα καὶ κατ’ ἄλλους σὲ ἑκατὸν εἴκοσι ἢ καὶ ἑκατὸ πενήντα.

Πῶς δημιουργήθηκαν αὐτὲς εἰκόνες;
Ὁ Εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς ἦταν ἐρασιτέχης ζωγράφος καὶ ἀπὸ εὐχαρίστηση καὶ σεβασμὸ ἤθελε νὰ φτιάσει σὲ μία εἰκόνα ἕνα πορτραῖτο τῆς Παναγίας.

Πῆγε μιὰ μέρα καὶ ρώτησε τὴ Παναγία νὰ τῆς φτιάξει μία εἰκόνα καὶ ἔλαβε τὴν θετική της ἀπάντηση.

Τότε ἐμφανίσθηκε ὁ ἀρχάγγελος Μιχαὴλ μεταφέροντας τρία σανίδια καὶ τοῦ τὰ ἔδωσε.

Ἐκεῖνος ἀπὸ σεβασμὸ δὲν τὸν ρώτησε γιατί τοῦ ἔδωσε τρία σανίδια, ἀφοῦ μιὰ εἰκόνα ἤθελε νὰ φτιάξει.
Σὲ λίγο καιρὸ ἔφτιαξε μία εἰκόνα καὶ ἀμέσως τὴν παρουσίασε στὴ Παναγία μας.

Ἐκείνη ὅταν τὴν εἶδε τοῦ εἶπε ὅτι ἦταν ὡραία, ἀλλά, πρόσθεσε ὅτι κάτι λείπει.

«Μόνη μου εἶμαι; Δὲν ἔχω γυιό;»

Ὁ Λουκᾶς τὴν εἶχε φτιάσει δεομένη, μόνη της.Αὐτὴ ἡ εἰκόνα εἶναι στὰ Σουμελὰ στὸ συνοικισμὸ τῶν Ποντίων.

Κατόπιν ἔφτιασε ἄλλη μία μὲ τὸ Χριστὸ μαζί, εἶναι ἡ σημερινὴ εὑρισκόμενη στὸ Μέγα Σπήλαιο στὰ Καλάβρυτα.

Τὴν ἀποκάλυψε καὶ αὐτὴ στὴ Παναγία. Ἐκείνη τὸν ἐνεθάρρυνε πὼς εἶναι πολὺ καλὴ ἀλλά.. εἶχε βάλει τὸ Χριστὸ μας δεξιὰ γι’ αὐτὸ λέγεται δεξιοκρατοῦσα. Ὁπότε ἔφτιαξε τὴ τρίτη εἰκόνα ποὺ εἶχε βάλει τὸ Χριστὸ στὸ ἄλλο κανονικὸ χέρι, τὴν εὑρισκομένη σήμερα στὴ Κύπρο καὶ εἶναι ποὺ ἀπεικονίζεται μὲ κεκαλυμμένο τὸ πρόσωπό της.

Νὰ λοιπὸν τὰ τρία σανίδια ποὺ ἔφερε στὸν Εὐαγγελιστὴ Λουκᾶ ὁ ἀρχάγγελος ποὺ προαναφέραμε.

Τὶς τρεῖς αὐτὲς εἰκόνες τὶς εὐλόγησε ἡ Παναγία μας μὲ τὸ πανάγιό της χέρι καὶ εἶπε:

«Ἡ χάρις τοῦ ἐξ’ ἐμοῦ γεννηθέντος Κύριου μου καὶ Θεοῦ μου, νὰ εἶναι μετ’ αὐτῶν» Αὐτὴ ἡ εὐλογία, τὶς διασώζει μέχρι σήμερα μετὰ ἀπὸ τόση κακία εἴκοσι αἰώνων, διότι εἶναι ἀλήθεια ὅτι δὲν εἶναι τόσο εὔκολο οἱ εἰκόνες αὐτὲς νὰ παραμένουν τόσους αἰῶνες, ἂν δὲν ὑπάρχει ἡ ἄνωθεν βοήθειά της.

Μὲ βάση αὐτὲς τὶς εἰκόνες ἔχουμε τὶς ἄλλες ἀντίγραφες εἰκόνες καὶ ἀπὸ διάφορα ἱστορικὰ περιστατικὰ ἔχουμε ἐπίσης πολλὲς ἄλλες εἰκόνες μὲ ἑξακόσιες περίπου προσωνυμίες κάτω ἀπὸ διάφορα περιστατικὰ ὅπως εἶναι ἡ Παναγία ἡ Τριχεροῦσα, ἡ Φανερωμένη, τοῦ Ἄξιόν Ἐστι, ἡ Πορταΐτισσα, τῆς Τήνου, ἡ Κανάλα, ἡ Ἐλευθερώτρια καὶ ἄλλες.

Συμπερασματικά, οἱ παραπάνω τρεῖς ἀχειροποίητες εἰκόνες, μιά τοῦ Κυρίου καὶ δύο τῆς Παναγίας μας, καὶ οἱ τρεῖς τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, ἀπαντοῦν στοὺς ἀσεβεῖς ποὺ δὲν δέχονται τὶς εἰκόνες.

πηγή