Ο Τίμιος Προδρόμος και Βαπτιστής Ιωάννης

Ο Τίμιος Πρόδρομος είναι το πρόσωπο εκείνο, το οποίο εγκωμίασε ο Χριστός περισσότερο από κάθε άλλο άνθρωπο. «Μείζων εν γεννητοίς γυναικών προφήτης Ιωάννου του Βαπτιστού ουδείς εστί» (Λουκ. ζ’ 28). 

Η ιστορία του ψηφιδωτού της Δέησης στην Αγιά Σοφιά.

Είναι ο μεγαλύτερος των Προφητών, ως προς τη χάρη και τη δόξα, γιατί αξιώθηκε όχι μόνο να δει, αλλά και να βαπτίσει «τον κηρυττόμενον» Μεσσία.

Η Εκκλησία μας τον κατατάσσει στην κορυφή των Αγίων και τον τιμά όπως του αρμόζει. Η εικόνα του βρίσκεται πάντα δίπλα σ’ αυτήν του Χριστού, στο δεξιό μέρος του τέμπλου κάθε ορθόδοξου ναού. Στη Μικρή και στη Μεγάλη Έξοδο κάθε Θείας Λειτουργίας, τον Πρόδρομο συμβολίζει η αναμμένη λαμπάδα, που προηγείται του Ευαγγελίου και των Τιμίων Δώρων. Η Εκκλησία βγάζει ειδική μερίδα στην Αγία Πρόθεση στο όνομα του. Κάθε Τρίτη είναι υμνολογικά αφιερωμένη στη μνήμη του.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και ένδοξος Βαπτιστής του Κυρίου είναι ο περισσότερο τιμώμενος Άγιος στην Ορθόδοξη Ιερά Παράδοση, μετά την Υπεραγία Θεοτόκο και θεωρείται ο προστάτης του Ορθόδοξου μοναχισμού και αρχηγός του μοναχικού τάγματος, λόγω και της άσκησής του στην έρημο. 

Αναρίθμητα είναι τα μοναστήρια και οι εκκλησίες που τιμώνται στο όνομά του. Θεωρείται ο πρώτος μοναχός. Σε πολλές εικόνες τής βυζαντινής αγιογραφίας ο Άγιος εικονίζεται με δυο φτερά φυτρωμένα στους ώμους του και την επιγραφή "το πτηνόν της ερήμου". Στις δεήσεις και στις προσευχές, η εκκλησία αναφέρει πάντα το όνομα του Αγίου μετά την Παναγία.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος, Προφήτης και Βαπτιστής είναι από τις μεγαλύτερες μορφές που συνδέουν την Παλαιά με την Καινή Διαθήκη. Είναι η «φωνή βοώντος εν τη ερήμω», λέγουσα «ετοιμάσατε την οδόν Κυρίου» σύμφωνα με τον προφήτη Ησαΐα (Ματθαίου Γ΄, 3 και Μάρκου Α΄, 3) και «λύχνος καιόμενος και φαίνων» (Ιωάννου Ε΄, 35). 

Ο τελευταίος και μεγαλύτερος από τους προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Ὁ ἃγ. Ἰωάννης ἦτο τὸ ἐπισφράγισμα ὅλων τῶν προφητῶν τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης καὶ ὁ μέγιστος αὐτῶν. Είναι ταυτόχρονα ο έσχατος προφήτης της Παλαιάς Διαθήκης και ο πρώτος της Καινής. Στην Παλαιά θεωρείται ως "Προφήτης" ενώ στην Καινή ως "Πρόδρομος". 

Ο ερχομός του προφητεύτηκε από τους προφήτες Ησαΐα και Μαλαχία (Ησαΐας 40,3. Μαλαχίας 3,1. Ματθαίος 3,3 και 11,13-14). Ο προφήτης Μαλαχίας προανήγγειλε τη βουλή του Θεού για την εμφάνιση του Τιμίου Προδρόμου: «Ιδού εγώ εξαποστέλλω τον άγγελόν μου, και επιβλέψεται οδόν προ προσώπου μου, και έξαίφνης ήξει εις ναόν εαυτού Κύριος, όν υμείς ζητείτε, και ο άγγελος της διαθήκης, όν υμείς θέλετε. Ιδού έρχομαι, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ» (Μαλ.3,1). Ο Ιωάννης αναφέρεται και από τους τέσσερις Ευαγγελιστές.

Ο Τίμιος Πρόδρομος δεν προετοίμασε μόνο τον δρόμο του Κυρίου στη γη αλλά και στον Άδη. Ο Άγιος Ιωάννης πήγε στον Άδη και εκεί δίδαξε και προφήτεψε και πάλι τον ερχομό του Σωτήρα μας. Και αυτός ο θάνατός του έγινε θεϊκή Οικονομία, για να κηρύξει και “τοῖς ἐν Ἅδη”

Ο Άγιος Ιωάννης θα είναι ο Αρχάγγελος ταξιάρχης στη θέση του έκπτωτου εωσφόρου. Το τάγμα που θα αντικαταστήσει η ανθρωπότητα. Για τον λόγο αυτό βλέπουμε σε κάποιες εικόνες του να έχει φτερά και να κρατάει το πινάκιο με την κεφαλήν του επάνω σε αυτό.

Περισσότερες από έξι φορές το χρόνο με ισάριθμες εορτές, τιμάται το ιερό του πρόσωπο. 

Πλήθος ναών σε όλο τον ορθόδοξο κόσμο είναι αφιερωμένοι σ’ αυτόν και χιλιάδες πιστοί φέρουν με καμάρι το σεπτό του όνομα. Το ίδιο και μια πλειάδα, πόλεων, χωριών και τοπωνυμιών, φέροντας το όνομά του, δηλώνοντας τη μεγάλη προσωπικότητά του.